ԵՐԵՎԱՆ, 16 ապրիլի./Նովոստի-Արմեիա/. Այսօր Հայաստանում շատերը կարանտինի և ինքնամեկուսացման պայմաններում ստիպված են մնալ տանը և գնումներ կատարել էլեկտրոնային տարբերակով։ Սակայն շատերի համար առցանց գնումները կարող են որոշակի դժվարություններ առաջացնել։ Ի՞նչ անի սկսնակ օգտատերը, ինչպե՞ս չկորցնի փողերը և պաշտպանի իր բանկային քարտի տվյալները։ «Նովոստի-Արմենիա» գործակալությունը պարզաբանում է։
Կանխի՞կ, թե՞ քարտով
Շատ փորձագետներ այս շրջանում խորհուրդ են տալիս չօգտագործել թղթադրամներ, որոնք կարող են դառնալ վարակի տարածման հնարավոր աղբյուր, այլ անցնել անկանխիկ վճարումների։ Եվ, չնայած, բանկային քարտով վճարումը թղթադրամներից ավելի լավ է, միևնույնն է, կա վարակվելու վտանգ։ Այդ պատճառով ամենաանվտանգ տարբերակը էլեկտրոնային վճարումներն են, երբ գնումներ ես կատարում համացանցի միջոցով։
Սակայն, ոչ բոլորն են կարողանում օգտվել ինտերնետ խանութներից և ծանոթ չեն անվտանգության կանոններին։ Փորձը ցույց է տալիս, որ COVID-19-ի պատճառով երկրում արտակարգ դրություն սահմանելուց առաջ առցանց խանութների ծառայություններից օգտվում էր մեր քաղաքացիների աննշան մասը։ Եվ նույնիսկ այսօր շատ մարդկանց մոտ մտավախություն կա, որ էլեկտրոնային գնումներ կատարելիս՝ կարելի է կորցնել փողերը կամ խաբեբաների համար բացահայտել բանկային քարտի տվյալները։
Ի՞նչ տվյալներ են անհրաժեշտ
Էլեկտրոնային գնում կատարելու համար անհրաժեշտ է ունենալ բանկային քարտ։ Ընդ որում, պետք է հիշել, որ չի կարելի ոչ մեկին հայտնել ձեր բանկային քարտի PIN–ը, գաղտնաբառը և այլ տվյալներ։ Եվ առավել ևս, չի կարելի այն լուսանկարել և հրապարակել սոցցանցերում կամ ուղարկել երրորդ անձանց։ Ցանկացած քարտի վրա կա 12 թվից կազմված շղթա, որը դուք պետք է մուտքագրեք էլեկտրոնային խանութում գրանցվելու ժամանակ, հենց այդպես նրանք ձեզ կնույնականացնեն։ Բայց միայն այդ տվյալները բավարար չեն, չէ՞ որ խանութը չպետք է որևէ կասկած ունենա, որ ձեր քարտը գործում է, իսկ բանկը և վճարային համակարգը պետք է վստահ լինեն, որ տվյալները հենց դուք եք մուտքագրում։
Այդ պատճառով անհրաժեշտ է մուտքագրել քարտի գործողության ժամկետը, որը նշված է 12 նշանոց գաղտնաբառի ներքևում, այդ թվում` ձեր անունն ու ազգանունը: Այդ տվյալները մուտքագրելուց հետո խանութը կպահանջի ձեր CVV կոդը, մի վախեցեք, դրա համար ոչ մի տեղ գնալ պետք չէ, այն նույնպես նշված է ձեր բանկային քարտի վրա: Պարզապես պետք է պտտել այն. հակառակ կողմում, ձեր ստորագրության կողքը դուք կտեսնեք եռանիշ թիվ, դա էլ հենց CVV կոդն է:
Մինչև չմուտքագրեք այն, վճարումը չի կատարվի: Երբ ավարտեք քարտի տվյալների մուտքագրումը, ձեզ, հնարավոր է, անհրաժեշտ լինի լրացնել ևս մեկ տող՝ billing address, դա այն հասցեն է, որը դուք տվել եք բանկում գրանցվելու ժամանակ, այսինքն ձեր գրանցման հասցեն: Այն նույնպես պետք է մուտքագրել լատինատառ (անգլերեն լեզվով): Դրանից հետո մնում է միայն սպասել, թե երբ ձեր գնումը կառաքեն: Չի բացառվում, որ բանկը կարող է ձեզ ներառել ArCa վճարային համակարգում և պահանջել ուղարկել ձեր ծածկագիրը:
Այդ դեպքում անհրաժեշտ է սեղմել կոճակը և ձեր հեռախոսին կուղարկվի «ծածկագիր»՝ որոշակի թվեր, որոնք անհրաժեշտ է մուտքագրել այդ պատուհանի մեջ, և վճարումը կիրականացվի։ Սա պաշտպանության որոշակի մակարդակ է, որը օգտագործում է ձեր բանկը, և եթե ձեր քարտն ընկնի խաբեբաների ձեռքը, նրանք չեն կարողանա գնում կատարել, քանի որ նրանց պետք կլինի նաև ձեր հեռախոսը։
Իսկ եթե քարտի վրա գումար չկա՞
Եթե կանխիկը գերադասում եք անկանխիկից, ապա, մեծ է հավանականությունը, որ ձեր քարտի վրա գումար չի լինի և դրանից օգտվելն էլ անիմաստ է։ Մի անհանգստացեք։ Այդ իրավիճակից ելք կա, ընդ որում որոշ դեպքերում, դուք անգամ կարիք չեք ունենա տանից դուրս գալու։ Օրինակ, եթե գումար ունեք ընթացիկ հաշվեհամարին, ոչ թե քարտի հաշվեհամարին, ապա մոբայլ բանկինգի միջոցով կարող եք անհրաժեշտ գումարը փոխանցել քարտային հաշվի վրա և վճարել գնումների համար։
Բացի այդ, բազմաթիվ բանկերի բանկոմատներ այսօր ոչ միայն տալիս են կանխիկ գումար, այլև ընդունում են։ Պարզապես պետք է մուտքագրել տվյալները, նշել քարտի հաշվեհամարն ու փոխանցել անհրաժեշտ գումարը։ Որոշ ժամանակ անց գումարը կրկին կհայտնվի ձեր հաշվի վրա, և դուք կկարողանաք կատարել էլեկտրոնային վճարումներ։ Կա նաև էլեկտրոնային դրամապանակի նման ֆունկցիա, որից կարելի է օգտվել բջջային տարբերակում։ Գրանցվելու համար պետք է մուտքագրել հեռախոսահամարն ու բանկային քարտի տվյալները։
Ինչպե՞ս ապահովել վճարումների անվտանգությունը
Կան մի քանի կանոններ, որոնց պետք է հետևել առցանց գնումների ժամանակ։ Մասնավորապես.
– ուշադիր եղեք և մի մտեք ձեզ անհայտ խանութների կայքեր, որոնք ձեզ կասկածելի են թվում, օրինակ, ունեն շատ երկար կամ անհասկանալի անուն կամ դոմեն,
– վերահսկեք ձեր հաշիվը, ակտիվացրեք SMS ծանուցումների ծառայությունը։ Գործարքի կատարման ժամանակ (եթե ձեր հաշվից գումար հանվի կամ գումար փոխանցվի) դուք միանգամից կստանաք ծանուցում, իսկ եթե որևէ գնում չեք կատարել, ապա կարող եք անմիջապես դիմել բանկ գործարքը լուծարելու համար,
– կանոնավոր կերպով ստուգեք հաշվի մնացորդը, այդ թվում` մոբայլ բանկինգի միջոցով` իրավիճակը վերահսկելու համար։ Եթե ստանում եք ամսական քաղցվածք, պահպանեք բոլոր չեկերը կամ գրանցեք ծախսերը, որպեսզի հետագայում հեշտ լինի պարզել, թե ինչ գնումների վրա եք ծախսել գումարը,
– անպայման դիմեք բանկ, եթե նկատել եք ձեր հաշվին կատարած կասկածելի գործարք։ Դա թույլ կտա պահպանել միջոցները և խուսափել հաշվի հետ կատարվող տարբեր խարդախություններից։
Նյութը պատրաստվել է ԱՄԻ «Նովոստի–Արմենիա»–ի և ՀՀ կենտրոնական բանկի Սպառողների շահերի պաշտպանության և ֆինանսական կրթման կենտրոնի (www.abcfinance.am) «Ֆինանսական գրագիտություն» համատեղ նախագծի շրջանակում:-0-