ԵՐԵՎԱՆ, 18 նոյեմբերի. /Նովոստի–Արմենիա/. Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը կարծում է, որ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում ԱՄՆ–ից, Ռուսաստանից, և Ֆրանսիայից առավել պատկառելի ձևաչափ չկա։
Միաժամանակ նա չի կիսում այն մտավախությունը, թե Ռուսաստան–Արևմուտք դիմակայության պատճառով ԵԱՀԿ ՄԽ–ի արդյունավետությունը կնվազի։
«Կարելի է ենթադրել, որ համագործակցության էնտուզիազմը կնվազի, բայց Ռուսաստանն ու Արևմուտքը շարունակում են համագործակցել մի շարք այլ ուղղություններով, և ես լիահույս եմ, որ Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի կարգավորումն այդ ուղղություններից մեկն է», – ասել է Քոչարյանը Deutsche Welle գերմանական միջազգային հեռուստառադիոընկերությանը տված հարցազրույցում։
Ինչու՞ են միջնորդները զգուշանում
«Շփման գծում մշտական դիտարկում չկա, և միջնորդները շատ զգույշ են իրենց գնահատականներում: Նրանք չեն ցանկանում գնահատողի դեր ստանձնել, թե ով է մեղավոր, իսկ ով՝ ոչ, ով առաջինը կրակեց, ով՝ պատասխանեց: Հակառակ պարագայում նրանք վտանգում են կորցնել հակամարտության կողմերի հետ ձեռք բերված հարաբերությունները», – կարծում է Քոչարյանը։
Նախկին նախագահը վստահ է, որ եթե հակամարտության կողմերը կամ կողմերից մեկը բավարար չափով չի գիտակցում կրակի դադարեցման ռեժիմի պահպանման անհրաժեշտությունը, ապա միջնորդները ստեղծում են ինչ-որ պլատֆորմ՝ հակամարտող կողմերի միջև շփման համար, փորձում են մշակել ինչ-ինչ առաջարկներ, որոնք, իրենց կարծիքով, կարող են լինել երկկողմանի ընդունելի:
ՀՀ փոխարտգործնախարար. Բաքուն ապացուցում է, որ ԼՂՀ միջազգային ճանաչումն այլընտրանք չունի>>
Միաժամանակ նա կարծում է, որ խնդիրը հակամարտության կողմերի ակնկալիքների և մոտիվացիայի մեջ է: Ի՞նչ են նրանք ակնկալում կրակի դադարեցումից և ի՞նչ՝ հակամարտության կարգավորումից առհասարակ:
«Բավական է միայն նայել վերջին երկու-երեք տարվա ընթացքում Ադրբեջանի պաշտոնական անձանց արած հայտարարությունները, և դրանցում կհնչեն պատասխաններն այն հարցերի, թե ինչու են այսօր կրակում շփման գծում, թե ինչու իրականում չկա կրակի դադարեցում և թե ինչու են օգտագործվող զինատեսակների տրամաչափերն աճում», – ասել է Քոչարյանը։
Հակամարտության խաղաղ կարգավորման բանալին Բաքվում է, Ստեփանակերտում և Երևանում
Ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորումը կախված է Բաքվիս, Ստեփանակերտից և Երևանից, այլ ոչ թե` Մոսկվայից և Վաշինգտոնից, համոզված է Քոչարյանը։
«Ցավոք, Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումները չեն ուղեկցվում շփման գոտում լարվածության թուլացմամբ», – ասել է Քոչարյանը` մեկնաբանելով տարեվերջին նախատեսված երկու նախագահների հանդիպումը։
Բաքուն չի ցանկանում փնտրել ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղիներ. ԼՂՀ ԱԳ նախարար >>
Այդուհանդերձ, նրա կարծիքով, նման բանակցություններն անհրաժեշտ` անկախ այն փաստից` դրանք գաղտնի են, թե բաց։
«Կարո՞ղ եք բերել կոնֆլիկտի կարգավորման թեկուզ մեկ օրինակ, որտեղ առաջին դեմքերը չեն հանդիպում։ Կարծում եմ՝ ոչ մի հաջողված օրինակ չկա: Դրանք երբեմն գաղտնի բանակցություններ են ինչ-որ երկրի հովանավորությամբ, երբեմն էլ՝ տարբեր ֆորմատների բաց բանակցություններ միջնորդների հետ միասին, բայց դա անխուսափելի գործընթաց է։ Եթե դա այսօր արդյունքներ չի տալիս՝ չի նշանակում, որ չպիտի լինի կամ՝ անիմաստ է», – ասել է Քոչարյանը։
Խոսելով այն մասին, թե ինչու՞ բանակցությունները չեն հանգեցնում կոնկրետ արդյունքների, իսկ շփման գծի լարվածությունն ուժեղանում է` երկրորդ նախագահը նշել է, որ վերջինն այն բանի հետևանքն է, որ կողմերից որևէ մեկը կարծում է, թե բանակցություններն ուղղված են լարվածության նվազման։
«Նաև առավել քան համոզված կարող եմ ասել, որ եթե պատասխան գործողությունների մասին հայկական կողմի հայտարարություներն ընդամենը խոսքեր մնան՝ հաստատ ավելի շատ կկրակեն: Մի իրավիճակ է, որում կրակի իրական դադարեցումը կարող է պահպանվել կողմերի այն զգացողությամբ, որ կա ինչ-որ համաչափություն, կա ինչ-որ հավասարակշռություն և մեծամասշտաբ պատերազմը ռիսկային է», – ասել է Քոչարյանը։
Հակամարտության մասին
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկսվել է 1988 թվականին, երբ գերազանցապես հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին: 1991թ.–ի դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղում հանրաքվե անցկացվեց, որի ժամանակ մասնակիցների 99,89 տոկոսը քվեարկեց Ադրբեջանից լիովին անկախանալու օգտին:
Հանրաքվեին հաջորդեցին Ադրբեջանի ձեռնարկած ռազմական լայնածավալ գործողությունները, որոնց հետևանքով Ադրբեջանը կորցրեց վերահսկողությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի, այլև հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ:
1994թ.–ի մայիսի 12-ին զինադադարի վերաբերյալ եռակողմ համաձայնագիր կնքելուց հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները, որոնց հետևանքով երկու կողմն, ընդհանուր առմամբ, շուրջ 25-30 հազար զոհ ունեցավ, իսկ մոտ մեկ միլիոն մարդ էլ ստիպված լքեց բնօրրանը: Հրադադարի ռեժիմ հաստատելու վերաբերյալ համաձայնագիրը մինչ այսօր ուժի մեջ է:
1992 թվականից ի վեր հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ բանակցություններ են տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան:-0-
