ԵՐԵՎԱՆ, 26 հոկտեմբերի./Նովոստի–Արմենիա/. Եկամուտն ավելացնելու անհրաժեշտությունը ստիպում է մարդկանց բարձրացնել ֆինանսական գրագիտության մակարդակը, ավելի մանրամասն ստուգել չեքերն ու վարկային պատմությունները, սովորել գումար խնայել ապագայի համար։ «Նովոստի–Արմենիա» գործակալությունն այսօր որոշել է խոսել այն մասին, թե ինչպես կարելի է փողերի նկատմամբ սպառողական վերաբերմունքից անցնել կառավարման վերաբերմունքի, քանի որ հենց առաջինն ուղիղ տանում է ֆինանսական ստրկություն։
1. Սանձեք էմոցիաները
Խուճապը չի օգնի լուծել խնդիրները, հակառակը` ավելի շատ կխորացնի։ Ինչպես հայտնի է, սթրեսը հիվանդությունների առաջացման թիվ մեկ պատճառներից է, իսկ առողջությունն իսկապես շատ թանկ է, ինչը ևս կարող է ազդել ֆինանսական բարեկեցության վրա։ Հուզականությունը խանգարում է սթափ նայել կյանքին և մտածել քննադատորեն։ Հայտնվելով բարդ իրավիճակում` մարդը պետք է գործի, այլ ոչ թե մտածի աշխարհի վերջի մասին անհաջողության դեպքում։ Կարևոր է առանձնացնել երկու պահ` խուճապը, որը դանդաղեցնում է խնդիրների լուծման պրոցեսը, և քննադատական մտածելակերպը, որը նպաստում է դրան։ Ընդ որում հաշվի առեք, որ ոչ բոլոր ֆինանսական խնդիրները կստացվի լուծել միաժամանակ, որոշ նպատակների հասնելու համար, գուցե, պահանջվեն ավելի շատ օրեր կամ նույնիսկ ամիսներ։
2. Եղեք վատատես
Նման առաջարկը կարող է զարմացնել։ Բայց իրականում, եթե դուք ձեր գլխում վերարտադրեք իրադարձությունների զարգացման վատագույն տարբերակը և գիտակցեք, որ լուծում ունեք, դա միայն կոգեշնչի։ Եվ եթե դուք կարող եք «գլուխ հանել» ամենամեծ ֆինանսական աղետից (որն, ամենայն հավանականությամբ, ձեզ չի սպառնում), ապա մնացած հարցերը հեշտությամբ կարող եք լուծել։ Օրինակ, ամենասարսափելի սցենարն աշխատանքը կորցնելն է։ Իսկ հետո՞։ Պետք է մտածեք, թե ինչպես եք փնտրելու նոր աշխատանք, և որքան դա կտևի։ Հետևաբար, պետք է ի նկատի ունենալ ապրուստի միջոցները մինչ դուք աշխատանք եք փնտրում։ «Սև օրվա» համար պետք չէ մեծ գումարներ խնայել, նվազագույն գումարը միայն կստիպի ակտիվ աշխատանք փնտրել և նվազեցնել մելամաղձոտ վիճակն աշխատանքից ազատվելուց կամ կրճատման տակ հայտնվելուց հետո։
3. Վերանայեք բյուջեն
Եթե դուք մանրամասն ուսումնասիրեք վերջին ամսվա ծախսերը, ապա կգիտակցեք, թե որքան վատնող եք եղել։ Ժամանակն է հաշվարկել, թե որքանով է անհրաժեշտ է նման ծավալի ինտերնետի փաթեթը, եթե կարելի է ընտրել ավելի ձեռնտու սակագին, ուսումնասիրել այլ մանր–մունր ծախսերը, որոնց բացակայությունը որևէ կերպ չի ազդի ձեր կենսակերպի վրա, բայց ամսական կտրվածքով կազմում է հսկայական գումար։ Բավական դժվար կլինի ուղեղում պահել բոլոր ծախսերը, այդ պատճառով կարելի է ներբեռնել հեռախոսային հավելված, որը կհետևի բոլոր վճարովի բաժանորդագրություններին և կրկնվող ծախսերին։
4. Վերաֆինանսավորեք պարտքերը
Եթե վարկ ունեք, հետևեք բանկային առաջարկներին, ինչը շատ կօգնի կրճատել ծախսերը, հատկապես հիփոթեքի նման երկարաժամկետ վարկերի դեպքում։ Կարելի է ընտրել նոր ծրագիր, որով վարկը կերկարաձգվի ևս մի քանի ամսով, ինչի հաշվին կնվազի ամսական ֆինանսական բեռը։
5. Վերանայեք կարճաժամկետ և երկարաժամկետ պլանները
Շատերը, խուճապի մատնվելով ոչ բավարար գումարի պատճառով, միանգամից սկսում են ծախսել բոլոր խնայողությունները։ Եվ այստեղ պետք է հստակ առանձնացնել, թե որ խնայողություններն են նախատեսված արձակուրդի, բնակարանի վերանորոգման, մեքենա գնելու, երեխաների համալսարանի համար։ Չի կարելի այս պահին ծագած խնդիրները լուծել ապագա հնարավորությունների հաշվին։ Այդ պատճառով դժվար իրավիճակում հայտնվելիս առաջինը պետք է կրկին հաշվել բոլոր ծախսերը, իսկ հետո արդեն նման անհրաժեշտության դեպքում օգտագործել խնայողությունները։ Եթե ճգնաժամի պայմաններում ապրեք շռայլ` չհրաժարվելով երկրորդական պահանջմունքներից, երկարաժամկետ հեռանկարում կարելի է մնալ առանց ոչնչի։
6. Օգտվեք ճգնաժամի ընձեռած նոր հնարավորություններից
Ֆինանսական կայունությունն ունի երկու բաղկացուցիչ` եկամուտներ և ծախսեր, և այս երկու բաղկացուցիչները կարելի է բարելավել ճգնաժամի ընթացքում։ Ոմանց մոտ վաղ թե ուշ ծագում է սեփական բիզնես ստեղծելու գաղափարը, բայց անվճռականությունը խանգարում է սկսել, իսկ ֆինանսական դժվարությունները կարող են դրդել այդ երազանքը կյանքի կոչելուն եկամուտի մակարդակն ավելացնելու համար։ Մյուսները սկսում են գեներացնել նոր գաղափարներ և վերածել արդյունավետ նախագծերի, որոնք կգնահատի ղեկավարությունը, և հենց դրանք էլ կդառնան կարիերայի աճի ազդակ։ Բացի այդ, կարելի է գտնել լրացուցիչ եկամուտի աղբյուրներ` հոբբի, որով վաղուց երազել եք զբաղվել։ Եղեք ակտիվ և օգտագործեք եկամուտներն ավելացնելու և ծախսերը նվազեցնելու ցանկացած հնարավորություն։
7. Ազատվեք վնասակար մտքերից
Գիտակցեք, որ քանի դեռ մտածում եք որպես սպառող. «ինչ վաստակեցիր, դա էլ ծախսեցիր», փողը կառավարելու է ձեզ, ինչը շատ ձեռնտու է նրանց, ում ապրանքների կամ ծառայությունների վրա գումար եք ծախսում։ Զբաղվեք ֆինանսական ինքնակրթմամբ։ Հասկացեք, որ ունեք անձնական ֆինանսներ։ Ձեր խնդիրն է գրագետ կառավարել դրամական հոսքերը ձեզ անհրաժեշտ կարիքների վրա, այսինքն` ֆինանսական նպատակներով։ Ընդ որում պետք է հստակ ձևակերպել այդ ֆինանսական նպատակները։
8. Զարգացրեք ֆինանսական կարգապահություն
Իրավիճակն անհապաղ վերահսկելու ցանկությունը հանգեցնում է խիստ կարգապահության։ Այդ պատճառով «ոչ» ասեք պարտքերին և արագ լուծեք բոլոր դրամական պարտավորությունները։ Կազմեք ֆինանսական պլան և խստորեն հետևեք դրան։
Նյութը պատրաստվել է ԱՄԻ «Նովոստի–Արմենիա»– ի և ՀՀ կենտրոնական բանկի Սպառողների շահերի պաշտպանության և ֆինանսական կրթման կենտրոնի (www.abcfinance.am) «Ֆինանսական գրագիտություն» համատեղ նախագծի շրջանակում։–0–
