Ինչպես վերցնել հիփոթեք և ձեռք բերել երազանքի բնակարան

ԵՐԵՎԱՆ, 18 մայիսի./Նովոստի–Արմենիա/. Հայաստանում անշարժ գույքի շուկան բում է ապրում։ Հիփոթեքային վարկի շնորհիվ` սեփական բնակարան ունենալն արդեն չի թվում անհասանելի երազանք։ Ավելին, ձեր երազացանքը դառնում է իրականություն պետական տարբեր ծրագրերի ներդրմամբ` աջակցություն գիտնականներին, երիտասարդ ընտանիքներին և եկամտահարկի վերադարձի ծրագիր։ Բայց այստեղ կան որոշ նրբություններ, որոնք ձեզ կներկայացնի «Նովոստի–Արմենիա» գործակալությունը։

Նախ գնահատեք ձեր հնարավորությունները



Ցանկանում եք բնակարան ձեռք բերել, բայց միջոցները չեն բավարարում։ Իհարկե, կարող եք դիմել բանկ` հիփոթեքային վարկ ստանալու համար: Բայց նախքան վարկ վերցնելը սթափ գնահատեք ձեր հնարավորությունները։ Հստակ հասկանալու համար, թե ինչ վճարումներ պետք է կատարել, օգտվեք ձեր ընտրած բանկի կայքում տեղադրված հիփոթեքային հաշվիչից կամ խնդրեք բանկի աշխատակցին հաշվարկել կանխավճարի չափը և հիփոթեքի ժամկետը:

Կարող եք նաև ինքնուրույն հաշվարկել և հասկանալ, թե արդյոք ձեր ընտանեկան բյուջեն ի վիճակի է տանել նման ֆինանսական բեռ: Դա շատ հեշտ է։ Կարևոր է միշտ հիշել հիփոթեքի գլխավոր կանոնը` ամսական վճարումները չպետք է գերազանցեն ձեր ամսական եկամտի 30%-ը, իսկ ձեր ընտրած բնակարանի արժեքը պետք է ձեր տարեկան եկամտի եռապատիկից ցածր լինի։

Եթե միջոցները քիչ են, վերցրեք հիփոթեք



Եթե չունեք բավարար խնայողություններ՝ բնակարան գնելու համար, ապա միշտ կարող եք բանկից կամ վարկային հաստատությունից հիփոթեք վերցնել: Սակայն նախքան ֆինանսական հաստատություն դիմելը, ուսումնասիրեք շուկան, որոշ ֆինանսական հաստատություններ տրամադրում են հատուկ հիփոթեքային ծրագրեր, որոնք ձեռնտու են հաճախորդներին:

Օրինակ, այսօր Հայաստանում գործում է «Երիտասարդ ընտանիքին` մատչելի բնակարան» ծրագիրը, որի նպատակն է պետական աջակցություն ցուցաբերել երիտասարդ ընտանիքներին և բարելավել նրանց կենսապայմանները։ Ծրագրի շրջանակում բանկերն ու վարկային կազմակերպությունները երիտասարդ ընտանիքներին վարկ են տրամադրում` բնակարաններ ձեռք բերելու համար, իսկ պետությունը վարկառուին տրամադրում է ֆինանսական աջակցություն վարկի մարման ժամանակ։ Կան նաև գիտնականներին, պետական ծառայողներին, ՏՏ ոլորտի ներկայացուցիչներին աջակցության ծրագրեր, որոնք գործում են նույն սկզբունքով։

Եթե դուք չափանիշներով չեք համապատասխանում այս ծրագրերից որևէ մեկին, ապա Հայաստանում գործում է նաև եկամտահարկի վերադարձի ծրագիր հիփոթեքային վարկի տոկոսները վճարելու համար: Այս ծրագիրը տարածվում է պաշտոնապես գրանցված և եկամտահարկ վճարող բոլոր աշխատողների վրա: Բայց ծրագիրն ունի սահմանափակումներ՝ դրանից կարելի է օգտվել մեկ անգամ, բնակարանը պետք է գնել նորակառույցում և կոնկրետ վայրում, և բոլոր եկամուտները պետք է հայտարարագրված լինեն:

Գրավ, ապահովագրություն, կանխավճար



Քանի որ հիփոթեքի գումարը բավականին մեծ է, բանկը կարող է ձեզնից գրավ պահանջել: Որպես գրավ կարող են հանդես գալ և՛ ձեր ներկայիս բնակարանը, որը բանկը նախապես կգնահատի, և՛ այն, որի համար պատրաստվում եք հիփոթեք վերցնել: Բացի այդ, գրեթե միշտ պահանջվում է ձևակերպել գրավադրվող գույքի ապահովագրություն վարկային պայմանագրի ողջ ժամկետի համար: Չի բացառվում, որ բանկը կամ վարկային կազմակերպությունը կպահանջի ապահովագրել վարկառուին (համավարկառուին, եթե, օրինակ, կինը կամ ամուսինն է) դժբախտ պատահարից, մահից կամ այլ ռիսկերից, այդ թվում` գործունակության կորստից կամ սնանկությունից։ Դուք նաև պետք է վճարեք կանխավճար` անշարժ գույքի արժեքի մոտ 20-30%–ի չափով։ Օրինակ, եթե դուք 10մլն դրամով ձեռք եք բերում բնակարան, ապա որպես կանխավճար պետք է վճարեք 2–3մլն դրամ։

Ունեցեք, այսպես կոչված, «անվտանգության բարձիկ»` պարտքերի մեջ չխրվելու համար



Եվ այսպես, դուք սահմանեցիք առավելագույն գումարը, որը պատրաստ եք ամսական վճարել հիփոթեքի մարմանը։ Իմացեք, որ պետք է մարեք ոչ միայն վարկի տոկոսը, այլև մայր գումարն ու հավելյալ ծախսերը, որոնցից ոմանք կարող են լինել միանվագ (ապահովագրության ձևակերպում, ունեցվածքի գնահատում, բնակարանի սեփականության փաստաթղթերի ձևակերպում)։ Արդեն տեղյակ եք, որ ամսական մարումը չպետք է գերազանցի ձեր ամսական եկամտի 30%–ը։ Իսկ հիմա փոքրիկ խորհուրդ` հետ դրեք (բացի կանխավճարից և վարկի ձևակերպման համար նախատեսված բոլոր ծախսերից) մի փոքր գումար՝ տոկոսների վճարի եռապատիկի չափով, անկանխատեսելի հանգամանքների առաջացման դեպքում։ Այսպիսի «անվտագնության բարձիկը» կօգնի առանց խոչընդոտների և ժամանակին վճարել պարտավորությունները բանկի առջև`չխրվելով պարտքերի մեջ։ Իհարկե, բանկը ևս կարող է ձեզ ընդառաջել ֆորս մաժորային իրավիճակների դեպքում և տրամադրել վարկային արձակուրդ, բայց նման ռեզերվը ոչ միայն չի խանգարի, այլև թույլ կտա չհայտնվել պարտապանների «սև ցուցակում»։

Ուսումնասիրեք շուկան և առաջարկները



Միշտ ուսումնասիրեք շուկայում առկա առաջարկները, մի ամաչեք դիմել տարբեր բանկեր` խնդրելով ներկայացնել ձևակերպման ընթացակարգերը, ինչ փաստաթղթեր է անհրաժեշտ ներկայացնել և որքան ծախս է ձեզ սպասվում։ Ի դեպ, դուք կարող եք օգտվել էլեկտրոնային գործիքներից: Մասնավորապես, ՀՀ կենտրոնական բանկը գործարկել է հատուկ հարթակ՝ https://www.fininfo.am/, որտեղ կարող եք ստանալ բոլոր անհրաժեշտ տեղեկությունները։ Օրինակ, դուք մուտքագրում եք վարկի տեսակը` հիփոթեք, բնակարանի արժեքը, կանխավճարը, որը կարող եք վճարել, վարկի ժամկետն ու հատուկ հաշվիչը ոչ միայն հաշվում է ձեր բոլոր ծախսերը, այլև ներկայացնում է բանկերի առաջարկները։ Ընտրելով առաջարկներից մեկը` կկարողանաք ծանոթանալ ինչպես պայմաններին, այնպես էլ նախատեսված ծախսերին, վճարներին և մարման նախնական ժամանակացույցին, որպեսզի հնարավոր լինի համեմատել շուկայում առկա առաջարկները։ Պետք է հաշվի առնել, որ ոչ միայն դուք եք գնահատում վարկային կազմակերպությունը, որից պատրաստվում եք վարկ վերցնել, այլ նաև նա է գնահատում ձեզ, ձեր ֆինանսական հնարավորությունները, ընտանեկան բյուջեն, խնայողությունները, վարկային պատմությոնը, որպեսզի վստահ լինի, որ կկարողանաք մարել վարկը։

Վարկի ձևակերպում



Շուկայում առաջարկներին ծանոթանալուց հետո պետք է հավաքել անհրաժեշտ փաստաթղթերը։ Նախ պետք է լրացնել վարկային հայտը, տրամադրել տվյալներ ձեր խնայողությունների և եկամուտների մասին, անշարժ գույքի փաստաթղթերը, որը պատրաստվում եք ձեռք բերել։ Բանկն ինքը կծանոթանա ձեր վարկային պատմությանը։ Հայտի հաստատումից հետո սկսվում է վարկավորման գործընթացը` կնքվում է գրավադրվող անշարժ գույքի պայմանագիրը, անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագիրը և նրա նոտարական վավերացումը։ Հետո կպահանջվի ստանալ սեփականության իրավունքի գրանցման վկայական Կադաստրի կոմիտեի տարածքային ստորաբաժանումից։ Բացի այդ, ձևակերպվում է անշարժ գույքի և դժբախտ պատահարներից վարկառուի ապահովագրությունը, որը գործունակության ժամանակավոր կամ մշտական կորստի դեպքում կփոխհատուցի վարկը։ Դրանից հետո ֆինանսական կազմակերպության աշխատակիցը կպատրաստի վարկային պայմանագիրը, հիփոթեքի և առուվաճառքի պայմանագիրը։

Կարևոր է

Պայմանագիրը ստորագրելուց առաջ կարևոր է ամբողջությամբ ընթերցել այն, ստուգել` արդյոք նախօրոք ներկայացված պայմանները համապատասխանում են պայմանագրում նշված տվյալներին։ Պետք է համոզվել, որ պայմանագրի բոլոր կետերը հասկանալի են, մի ամաչեք և պարզաբանեք ձեզ հուզող հարցերը բանկի աշխատակցի հետ։ Ստանալով վարկը` մի մոռացեք ժամանակին կատարել վճարումները` ըստ մարման ժամանակացույցի, փորձեք չուշացնել վճարը նույնիսկ մեկ օրով։ Բանկից նախապես ճշտեք, թե ինչպես պետք է վճարել, եթե վճարման օրը հանգստյան է կամ տոնական։ Այս ամենը կօգնի խուսափել հնարավոր տուգանքներից և տույժերից, ինչպես նաև չփչացնել վարկային պատմությունը։

Նյութը պատրաստվել է ԱՄԻ «Նովոստի–Արմենիա»– ի և ՀՀ կենտրոնական բանկի Սպառողների շահերի պաշտպանության և ֆինանսական կրթման կենտրոնի (www.abcfinance.am) «Ֆինանսական գրագիտություն» համատեղ նախագծի շրջանակում։-0-