ԵՐԵՎԱՆ, 8 փետրվարի./Նովոստի-Արմենիա/. Երևանի պատմության թանգարանում ուրբաթ բացվեց Թուրքմենչայի պայմանագրի կնքման 180-ամյակին նվիրված ցուցահանդես։
«Թուրքմենչայի պայմանագիրը հայ ժողովրդի համար ճակատագրական նշանակություն ունի։ Ըստ այդ մայմանագրի, Արևելյան Հայաստանը մտավ Ռուսաստանի կայսրության կազմի մեջ և, փաստորեն, փրկվեց»,- միջոցառման բացման արարողության ժամանակ հայտարարեց «Ռուսաստանի բարեկամները Հայաստանում» հասարակական կազմակերպության նախագահ Ալբերտ Պոպովը։
Նրա խոսքերով, պատմական պայմանագրի կնքման գործում առանձնահատուկ դերակատարություն է ունեցել գեներալ Իվան Պասկևիչը։ Նա տեղեկացրեց, որ բացի ցուցահանդեսից Թուրքմենչայի պայմանագրի կնքման 180-ամյակի կապակցությամբ փետրվարի 10-ին Պասկևիչի արձանին ծաղիկներ կդրվեն, իսկ գեներալի անունը կրող բլրի վրա տեղի կունենա հայկական և ռուսական զինվորական միավորումների ոչ մեծ շքերթ։
Իր հերթին Գոմել քաղաքի (Բելառուս) Պալատ-զբոսայգու համալիրի տնօրեն Օլեգ Ռիժկովը նշեց, որ ցուցահանդեսում ներկայացված են փաստաթղթերի լուսապատճեներ, մասնավորապես, Թուրքմենչայ գյուղում պայմանագրի կնքման նկարի լուսանկարը, պատմական պայմանագրի տեքստը, գեներալ Պասկևիչին կոմսի տիղոսի արժանացնելու վկայագրի տեքստը, ինչպես նաև կոմսի և նրա կնոջ նկարների լուսապատճեները։
«Ցուցահանդես կազմակերպելու համար հայկական կողմից հրավերքն ուշ է ստացվել և ժամանակի սղության պատճառով չի հաջողվել յուրահատուկ ցուցադրություն կազմակերպել։ Այդ կապակցությամբ մենք Հայաստան ենք բերել միայն փաստաթղթերի լուսապատճեները»,-ասաց նա։
Նրա խոսքերով, ցուցանմուշները կնվիրվեն Երևանի պատմության թանգարանին, իսկ իսկ հայկական և բելառուսական կողմերի համագործակցության շարունակման դեպքում ցուցանմուշների բնօրինակները ժամանակավորապես կարող են տեղափոխվել Երևան։
1828թ. Թուրքմենչայի պայմանագիրը կնքվել է Ռուսաստանի և Իրանի միջև՝ նշանավորելով 1826-1828թթ. ռուս-պարսկական պատերազմի ավարտը։ Պայմանագիրը ստորագրվել է փետրվարի 10-ին՝ Թուրքմենչայ գյուղում (Թավրիզի մերձակայքում)։ Ռուսական կողմից այն ստորագրել է Իվան Պասկևիչը, Իրանի կողմից՝ Աբաս-Միրզան։ Խաղաղության պայմանների մշակմանը մասնակցել է Ալեքսանդր Սերգեի Գրիբոեդովը։
Թուրքմենչայի խաղաղության պայմանագրով ռուսաստանին են անցել Էրիվանի և Նախիջևանի խանությունները, Իրանի կառավարությունը պարտավորվել է չխոչընդոտել հայերի վերաբնակմանը Ռուսաստանում։ Պայմանագիրն ամրապնդել է ռուսական դիրքերն Անդրկովկասում, նպաստել Ռուսաստանի ազդեցության հզորացմանը Միջին Արևելքում և թուլացրել է Անգլիական ազդեցությունն Իրանում։ Պայմանագիրը հատկապես մեծ նշանակություն է ունեցել հայ ժողովրդի համար, որի մի մասը հայտնվել է Ռուսաստանի կայսրության կազմում։—0--
