ԵՐԵՎԱՆ, 30 սեպտեմբերի./Նովոստի–Արմենիա/. Կորոնավիրուսի համավարակի հետ կապված իրավիճակն ուղղակիորեն ազդում է տնտեսության վրա, և համապատասխանաբար մարդկանց անձնական ֆինանսների վրա։ Եվ հիմա շատ կարևոր է ճիշտ բաշխել ծախսերը, ուշադրություն դարձնել ընտանեկան բյուջեի պլանավորմանը և շտկել այն` հաշվի առնելով նոր պայմանները` ապագայում խնդիրներից զերծ մնալու համար։ «Նովոստի–Արմենիա» գործակալությունը ներկայացնում է մի քանի գործնական խորհուրդ։
1. Բյուջեի պլանավորում. հնարավոր է, որ նախկինում «մատների արանքով» եք նայել ընտանեկան բյուջեի պլանավորմանը և դրան թերահավատորեն եք վերաբերվել`կարծելով, որ բավարար է մտքում մոտավոր հաշվել եկամուտներն ու ծախսեր։ Հիմա դա բավարար չէ։ Հիմա շատ կարևոր է վերանայել սեփական եկամուտներն ու ծախսերը, չէ՞որ հիմա ինչ–որ բանի, օրինակ ժամանցի վրա հաստատ ավելի քիչ գումար եք ծախսում։ Միաժամանակ հայտնվել են ծախսեր, որոնք նախկինում չեն եղել, դրանց թվում է օրինակ անհատական պաշտպանիչ միջոցների, ալկոգելի, ախտահանիչ նյութերի և այլնի վրա ծախսվող գումարը։ Այդ իսկ պատճառով հարկավոր է եկամուտների և ծախսերի հաշվարկման համակարգը համապատասխանեցնել ստեղծված իրավիճակի հետ։ Եկամուտների ու ծախսերի համակարգն օրինակ տեղափոխել Google Sheets կամ մեկ այլ բջջային հավելված։ Այսօր շատերը դեռ շարունակում են հեռավար աշխատել, ոմանք սովորում են հեռավար։ Փաստորեն, ամբողջ ընտանիքն օրվա մեծ մասը տանն է լինում։ Նման կենսակերպը հանգեցնում է լրացուցիչ ծախսերի, որոնք ևս պետք է հաշվի առնել բյուջեում։
2.Վերագնահատեք առաջնահերթությունները. դրա համար պետք է ամսվա ծախսերը բաշխել երեք կատեգորիայի` պարտադիր, անհրաժեշտ և ցանկալի։ Պարտադիր ծախսերը` կոմունալները, վարկերը և այլ վճարումները, պետք է անպայման կատարել, քանի որ չվճարելու դեպքում կարող են առաջանալ անցանկալի հետևանքներ։ Անհրաժեշտ ծախսերի թվում են այն ծախսերը, առանց որոնց հնարավոր չէ ապրել, բայց որոնց վրա կարելի է տնտեսել (կոշիկ, հագուստ, տրանսպորտ)։ Հաշվեք, թե որքան գումար կարող եք տրամադրել անհրաժեշտ ծախսերին։ Ավելի հեշտ է գումար տնտեսել ցանկալի ծախսերի վրա` ժամանց, նոր գաջեթներ, մեքենա, որոնցից կարելի է ժամանակավորապես հրաժարվել։
3. Վերանայեք ֆիքսված ծախսերը, օրինակ կապի և բջջային հեռախոսի ծախսերը, հեռուստատեսության և ինտերնետի ամսավճարը։ Ուսումնասիրեք բջջային կապի այլ օպերատորների, փրովայդերների առաջարկները։ Հնարավոր է` գտնեք ավելի շահավետ պայմաններ։ Վերանայեք մյուս ծախսերը, որոնք առօրյայի փոփոխության հետ կորցրել են իրենց ակտուալությունը, օրինակ, ֆիթնես կենտրոնի ամսական աբոնեմենտը։
4. Գնահատեք կանոնավոր վճարումներ կատարելու հնարավորությունը։ Եթե դուք մտավախություն ունեք, որ կարող եք «գլուխ չհանել» վճարումների նախկին ծավալից, օրինակ վարկերից` նվազած ծախսերի պատճառով, ապա դիմեք վարկատուին` խնդրելով վերանայել վճարումների ժամկետները։ Տարբեր տեսակի վարկերի համար նախատեսված է հետաձգված վճարումների հնարավորություն, այդ պատճառով դուք կարող եք լուծել ստեղծված բարդ իրա5. Վերանայեք ակտիվներն ու օպտիմիզացրեք պասիվները։վիճակը։
Հաշվեք բոլոր ակտիվներն ու պասիվները։ Ակտիվները բանկային ավանդերն են, խնայողությունները, արժեթղթերը, անշարժ գույքը։ Պասիվը բոլոր պարտքերն են` ինչպես անհատների, այնպես էլ բանկերի դիմաց, օրինակ հիփոթեքը, ավտովարկը, սպառողական վարկը, ուսանողական վարկը։ Նման վերահաշվարկը թույլ կտա բացահայտել, թե ինչ վրա եք ծախսում ձեր գումարը ու որն է դրա աղբյուրը։ Փորձեք կրճատել պասիվները, մարեք պարտքերը կամ պայմանավորվեք բանկի հետ վճարումը հետաձգելու շուրջ։
6. Օգտվեք պետական աջակցությունից. եթե հայտնվել եք ծանր վիճակում` զգալիորեն նվազել են եկամուտները, կորցրել եք աշխատանքը, բիզնեսի հետ կապված խնդիրներ են առաջացել, պարզեք, թե պետական որ աջակցությունից կարող եք օգտվել։ Հիմա երկրում գործում է կորոնավիրուսի հետևանքների կանխարգելմանն ուղղված 25 ծրագիր, որոնց թվում կան ինչպես սոցիալական աջակցության, ինչպես էլ բիզնեսին ուղղված աջակցության ծրագրեր։ Ուշադիր ուսումնասիրեք դրանք, հնարավոր է `դրանցից մեկից կարող եք օգտվել։ Եթե կորցրել եք աշխատանքը, շատ կարևոր է գրանցվել Զբաղվածության պետական գործակալությունում, ինչպես նաև աշխատանքի տեղավորման կամ կադրային գործակալությունների կայքերում։
7. Օգտվեք «Ծրարների մեթոդից». սա հին ու հայտնի մեթոդ է ընտանեկան բյուջեի համար։ Դրանից օգտվելու համար պետք է վերցնել մի քանի ծրար, մեր դեպքում` հինգ։ Սկզբում աշխատավարձից հանեք պարտադիր ծախսերը` կոմունալները, ապահովագրությունը, վարկերը, դեղորայքի համար նախատեսված գումարը և այլն։ Մնացած գումարը բաժանեք 5 հավասար մասերի և դրեք ծրարներում։ Ամեն ծրարը մեկ շաբաթվա համար է։ Այս դեպքում գումարն ավելի լավ է լինի կանխիկ, քանի որ քարտի դեպքում այն ավելի հեշտ է ծախսել։ Փորձեք ժամանակից շուտ չբացել հաջորդ ծրարը։ Եթե հաջողվի, ապա հաջորդ աշխատավարձի ժամանակ ձեզ մոտ պետք է մնա 5–րդ ծրարը, որի գումարը կարելի է կուտակել։ Այսօր ստեղծված բարդ իրավիճակում շատ կարևոր է ունենալ խնայողություններ։
Նյութը պատրաստվել է ԱՄԻ «Նովոստի–Արմենիա»– ի և ՀՀ կենտրոնական բանկի Սպառողների շահերի պաշտպանության և ֆինանսական կրթման կենտրոնի (www.abcfinance.am) «Ֆինանսական գրագիտություն» համատեղ նախագծի շրջանակում։–0–
