415.57
4.67
386.18
+25
Եղանակը Երևանում
Հայ

Հայկական պատմամշակութային հուշարձանները պահպանման և վերականգնման կարիք ունեն

14:06
03 Նոյեմբերի 2011

Ինչպես հանրապետության տարածքում, այնպես էլ դրա սահմաններից դուրս պահպանման և վերականգնման կարիք ունեցող հայկական պատմամշակութային հուշարձանների թիվը բավականին տպավորիչ է, կարծում են ՀՀ մշակույթի նախարարության ներկայացուցիչներն ու անկախ փորձագետները:

«Միայն Հայաստանի տարածքում նման հուշարձանների թիվը հասնում է երկու հարյուրի»,- հայտնեց հանրապետության մշակույթի նախարար Հասմիկ Պողոսյանը:

Նա նշեց, որ Մշակույթի նախարարությունը այդ շրջաններից ստացված ահազանգերի հիման վրա Հայաստանի տարբեր անկյուններում գտնվող հուշարձանների շտապ վերականգնման մասին հատուկ կանոնակարգ է մշակել:

Հայկական պատմամշակութային հուշարձանների դրությունը երկրաշարժից հետո

Հայաստանը սեյսմիկ գոտում է գտնվում, այդ պատճառով տարածքում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանները երկրաշարժերից ավերվելու ռիսկի են ենթակա:

ՀՀ սեյսմիկ պաշտպանության ազգային ծառայության հյուսիսային բաժանմունքի պետ Սերգեյ Նազարեթյանը կարծում է, որ միջնադարյան հուշարձանները, մասնավորապես եկեղեցիները  կարող են դիմանալ մինչև յոթ բալանոց երկրաշարժերի, իսկ 8 կամ ավելի բալանոց երկրաշարժերը կարող են պատճառ հանդիսանալ եկեղեցիների մասնակի կամ ամբողջական փլուզման:

Ըստ Նազարեթյանի, Հայաստանի միջնադարյան եկեղեցիներն ավելի ամուր են առավել ուշ ժամանակաշրջանի կառույցներից, ինչին նպաստել են միջնադարյան կառույցների ճարտարապետական որոշ առանձնահատկությունները, ինչպես նաև եկեղեցիների կառուցման տեղի ընտրությունը:
Նա նաև նշեց, որ 1679թ.-ին տեղի ունեցած Գառնու ավերիչ երկրաշարժի հետևանքով շուրջ 15 եկեղեցի է քանդվել, իսկ 1931թ.-ի երկրաշարժից հետո վնասվել է Սյունիքում գտնվող Տաթևի վանքը: Առավել ծանր են եղել 1988թ.-ի Սպիտակի ողբերգական երկրաշարժի հետևանքները, ինչի հետևանքով 8 հազար պատմամշակութային հուշարձաններից աղետի գոտում լրջորեն վնասվել են 5 հազարը, իսկ ևս 55-ը ամբողջովին փլուզվել են:

Հայկական հուշարձանների փլուզումը. ո՞վ է մեղավոր և ի՞նչ անել

Աշխարհում հայկական պատմամշակութային հուշարձանների քանակը գրեթե չի զիջում հենց Հայաստանի տարածքում եղածների թվին: Ընդհանուր առմամբ, հայկական եկեղեցիները հարգանք ու  հոգատար վերաբերմունք են վայելում այն պետությունների կողմից, որտեղ կառուցված են:
Սակայն հայկական հուշարձանները բոլորովին հակառակ վերաբերմունքի են արժանանում Թուրքիայում և Ադրբեջանում, որտեղ հայ ժողովրդի մշակութային ժառանգությունը ենթարկվել և ենթարկվում է անողոք ոչնչացման:

Այդ կապակցությամբ Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպության (Research on Armenian Architecture, RAA)  ղեկավար Սամվել Կարապետյանը կարծում է, որ հայկական պատմամշակութային հուշարձանների դրության ուսումնասիրությամբ պետք է զբաղվել պետական մակարդակով՝ ՀՀ ԱԳՆ միջամտությամբ:

Ըստ նրա, իր կազմակերպության փորձագետները հասկանալի պատճառներով (Հայաստանի և Թուրքիայի միջև բացակայում են դիվանագիտական հարաբերությունները) չեն կարող խորապես զբաղվել Թուրքիայի տարածքում գտնվող հայկական հուշարձանների ուսումնասիրմամբ: Միաժամանակ այդ երկրում, ինչպես կարծում է Կարապետյանը, հայկական պատմամշակութային հուշարձանների ոչնչացումն արդեն վաղուց պետական մակարդակով է իրականացվում:

Կարապետյանը մի քանի հայկական եկեղեցիներ է նշել, որոնք պայթեցվել են իշխանությունների հրամանով, այդ թվում՝ Լիմ կղզում գտնվող Սուրբ Գևորգի եկեղեցին, Նարեկավանքը, 10-րդ դարի Իլուվանք եկեղեցին (որը միջազգային հանրության ճնշման տակ վերականգնված Վանա լճի Աղթամար կղզում գտնվող Սուրբ Խաչ եկեղեցու «տարեկիցն» է): Իսկ անցած տարի քանդվել է հայկական խաչքարերով գերեզմանոցը և այդ տեղում հիվանդանոց է կառուցվել:

Միաժամանակ ՀՀ մշակույթի նախարար Հասմիկ Պողոսյանը նշել է, որ հայկական պատմամշակութային հուշարձանների պահպանման հարցը գտնվում է տարբեր միջազգային կառույցների և պետությունների ուշադրության կենտրոնում, որոնք հնարավորության դեպքում պատրաստ են օգնել Հայաստանին:

Հայկական միջնադարյան ճարտարապետության մարգարիտներ Սանահինը, Գեղարդ վանական համալիրները, Հաղպատավանքը, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի եկեղեցիները, Զվարթնոց եկեղեցու ավերակներն ընդգրկվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության օբյեկտների ցուցակում, իսկ 2010թ.-ին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն իր պաշտպանության տակ է առել հայկական խաչքարերը: -0-

Ծանոթացեք լուրերին առաջինն ու քննարկեք դրանք մեր Telegram-յան ալիքում

Partners News
ԱՌԿԱ գործակալություն
Բաժնի այլ նյութեր
14:37
23 Դեկտեմբերի 2022
ԳեոՊրոՄայնինգ ընկերությունը Սանկտ Պետերբուրգի մրցաշարին հայ բռնցքամարտիկների մասնակցության հովանավոր (ՖՈՏՈ)
Դեկտեմբերի 11-ից 18-ը Սանկտ Պետերբուրգում անցկացվեց բռնցքամարտի հերթական ամենամյա պատանեկան մրցաշարը. ՖՈՏՈ
10:15
30 Հոկտեմբերի 2022
HONOR 70-ի բնութագիր. հասանելի ֆլագման՝ գեղեցիկ դիզայնով
Այս տարվա մայիսին HONOR-ը ներկայացրեց իր ֆլագմանյան շարքը, որը բաղկացած է HONOR 70-ից, HONOR 70 Pro-ից և HONOR 70 Pro+-ից
15:39
11 Հուլիսի 2022
Կրքեր Հիսուս Քրիստոսի 77 մետրանոց արձանի կառուցման շուրջ. ԿԳՄՍՆ–ն պահանջում է դադարեցնել, Ծառուկյանի հիմնադրամն արձագանքում է
Կրքեր Հիսուս Քրիստոսի 77 մետրանոց արձանի կառուցման շուրջ. ԿԳՄՍՆ–ն պահանջում է դադարեցնել, Ծառուկյանի հիմնադրամն արձագանքում է
14:14
16 Հունիսի 2022
Կրկնօրինակու՞մ, թե՞ ոգեշնչում. նամականիշերի եվրոպական մրցույթին ՀՀ–ի նամականիշի հեղինակները մեկնաբանել են գրագողության կասկածի հետ կապված սկանդալը
Կրկնօրինակու՞մ, թե՞ ոգեշնչում. նամականիշերի եվրոպական մրցույթին ՀՀ–ից ներկայացված նամականիշի հեղինակները մեկնաբանել են գրագողության կասկածի հետ կապված սկանդալը
14:44
04 Ապրիլի 2022
Ռազմական գործողությունների մեկնարկի և Արցախն ու Սյունիքն ամբողջությամբ կորցնելու ռիսկի մասին. քաղաքագետը մեկնաբանել է ստեղծված իրավիճակը
Ռազմական գործողությունների մեկնարկի և Արցախն ու Սյունիքն ամբողջությամբ կորցնելու ռիսկի մասին. քաղաքագետը մեկնաբանել է ստեղծված իրավիճակը
12:12
29 Հոկտեմբերի 2021
Թվային փոխակերպում. Ամերիաբանկն առաջինը Հայաստանում ներդնում է էկոհամակարգերի առցանց միջավայր
Ամերիաբանկը միակն է Հայաստանում, որը ստեղծել է թվային էկոհամակարգերի և լուծումների համախումբ
14:02
03 Օգոստոսի 2021
Հայաստանում արդեն շրջանառվում է COVID-19–ի «Դելտա» վտանգավոր շտամը.ի՞նչ է հայտնի նրա մասին
Հայաստանում արդեն շրջանառվում է COVID-19–ի «Դելտա» վտանգավոր շտամը. պատմում ենք նրա վտանգի և առանձնահատկությունների մասին
10:15
25 Հունիսի 2021
Կցանկանայինք զարգանալ, բայց տարածք չկա. Sevan Startup Summit 2021–ը չի կայանա, իշխանությունները տարածք չեն տրամադրել
Կցանկանայինք զարգանալ, բայց տարածք չկա. Sevan Startup Summit 2021–ը չի կայանա, իշխանությունները տարածք չեն տրամադրել
11:19
04 Հունիսի 2021
Թշնամու նշանառության տակ. ինչպե՞ս են ապրում տավուշցիներն Ադրբեջանի կողմից օկուպացիայի սպառնալիքի ներքո. «Նովոստի–Արմենիա»–ի ռեպորտաժը սահմանամերձ Տավուշից (ՖՈՏՈ, ՎԻԴԵՈ)
Թշնամու նշանառության տակ. ինչպե՞ս են ապրում տավուշցիներն Ադրբեջանի կողմից օկուպացիայի սպառնալիքի ներքո. «Նովոստի–Արմենիա»–ի ռեպորտաժը սահմանամերձ Տավուշից.ՖՈՏՈ, ՎԻԴԵՈ
14:17
25 Փետրվարի 2021
Արցախյան պատերազմ. հադրութցի փախստականների կյանքը պատերազմից առաջ և հետո. ԷՔՍԿԼՅՈՒԶԻՎ
Արցախյան պատերազմ. հադրութցի փախստականների կյանքը պատերազմից առաջ և հետո. ԷՔՍԿԼՅՈՒԶԻՎ
16:53
18 Նոյեմբերի 2020
Ի՞նչ է VPN–ը, ինչո՞ւ է այն հարկավոր
Ի՞նչ է VPN–ը, որ՞ն է դրա առավելությունը, ո՞վ կարող է դրանից օգտվել և ինչպե՞ս, պատասխանում ենք այս թեմայի վերաբերյալ բոլոր հիմնական հարցերին
14:48
27 Հոկտեմբերի 2020
Ձախողված ադրբեջանա–թուրքական բլիցկրիգ. այսօր լրանում է արցախյան երկրորդ պատերազմի մեկ ամիսը
Ձախողված ադրբեջանա–թուրքական բլիցկրիգ. այսօր լրանում է արցախյան երկրորդ պատերազմի մեկ ամիսը