Ղարաբաղի վերաբերյալ ՌԴ, ԱՄՆ և Ֆրանսիայի նախագահների համատեղ հայտարարությունը հավասարակշռված է և ձեռնտու է Հայաստանի, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության և Ղարաբաղի ժողովրդի համար, «Նովոստի–Արմենիա» գործակալությանը տված հարցազրույցում ասաց իշխող Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության խորհրդարանական խմբակցության քարտուղար Էդուարդ Շարմազանովը:
Ռուսաստանի, ԱՄՆ–ի և Ֆրանսիայի նախագահներ Դմիտրի Մեդվեդևը, Բարաք Օբաման և Նիկոլյա Սարկոզին նախօրեին հանդես են եկել հայտարարությամբ, որում ասվում է, որ Երևանին և Բաքվին կներկայացվի Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ վերջին առաջարկությունների տարբերակը:
Նրա խոսքերով՝ հայտարարության մեջ նշված մադրիդյան սկզբունքները, որոնց մասին խոսվում է 2007 թ.–ից, և դրանց թարմացված տարբերակը ցույց են տվել, որ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի վարած արտաքին քաղաքականությունը բավականին շահավետ է, քանի որ այնտեղ ակնհայտ են հստակ կետեր, որոնց մասին բազմիցս խոսել է հայկական կողմը:
«Նախ` թարմացված տարբերակում հստակ խոսվում է Լեռնային Ղարաբաղի անկախության փաստացի ամրագրման մասին, երկրորդ` նախատեսվում է հանրաքվեի միջոցով ԼՂՀ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրագործումը, այսինքն՝ Լեռնային Ղարաբաղի դե–ֆակտո գոյություն ունեցող իրավական կարգավիճակի դե–յուրե սահմանումը», – ընդգծեց խմբակցության քարտուղարը:
Բացի այդ, նրա խոսքերով, փաստաթղթում նշվում է Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միջև ընդհանուր սահմանի առկայության անհրաժեշտությունը:
«Մի բան էլ, ինչի մասին մշտապես խոսել է հայկական կողմը, այն է, որ պետք է ապահովվի Լեռնային Ղարաբաղի անվտանգության և պատերազմի չվերսկսման երաշխիքը, ինչը ևս չափազանց կարևոր է», – ընդգծես Շարմազանովը:
Նրա խոսքերով՝ այն փաստը, որ ադրբեջանական կողմը՝ Վաֆա Գուլուզադեի (ադրբեջանցի քաղաքագետ – «Նովոստի–Արմենիա») գլխավորությամբ աղմուկ բարձրացրեց՝ պնդելով, որ խնդիրը չի կարելի լուծել հայտարարությունների միջոցով, խոսում է այն մասին, որ երեք նախագահների հայտարարությունը շահավետ է հայկական կողմի համար:
Շարմանազովն ավելացրեց, որ այն ընդդիմադիր ուժերը, որոնք չտեսնելով և չիմանալով «մադրիդյան սկզբունքների» մասին՝ հանդես էին գալիս քննադատական հայտարարություններով, այժմ կարող են համոզվել, որ «մադրիդյան սկզբունքների» վրա հիմնված բանակցությունների գլխավոր հարցը Լեռնային Ղարաբաղի անկախության հարցն է, ինչի մասին խոսել է ՀՀ նախագահը:
«Նախագահների հայտարարությունն արդեն որոշադի դրական ազդակ է հաղորդել, և կարծում եմ, որ այս գործընթացը շարունակական պետք է լինի: Մենք գիտենք, թե ինչ են իրենց մեջ ներառում «մադրիդյան սկզբունքները», և, ամենակարևորը, որ ղարաբաղյան հարցի վերաբերյալ Հայաստանի իշխանությունների արտաքին քաղաքականությունն արդարացված է», – ընդգծեց խմբակցության քարտուղարը:
Հայտարարության մեջ նախագահները հանձնարարում են իրենց միջնորդներին Ադրբեջանի և Հայաստանի նախագահներին ներկայացնել 2007 թվականի նոյեմբերի 29-ի մադրիդյան փաստաթղթի թարմացված տարբերակը, որը պարունակում է համանախագահների հիմնական սկզբունքների ձևակերպումների վերաբերյալ վերջին առաջարկությունները:
«Մենք կոչ ենք անում Ադրբեջանի և Հայաստանի նախագահներին վերացնել իրենց միջև առկա որոշ տարաձայնությունները և ավարտել այդ հիմնական սկզբունքների համաձայնեցումը, որը կկազմի կարգավորման համապարփակ ծրագիրը»,- ասվում է Աքվիլայում ընդունված փաստաթղթում:
Հայտարարությունում Դմիտրի Մեդվեդևը, Բարաք Օբաման և Նիկոլյա Սարկոզին հաստատել են «Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարներին՝ նրանց կողմից ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հիմնական սկզբունքների համաձայնեցումն ավարտելու գործում օժանդակություն ցուցաբերելու պարտավորությունը»։
Դիվանագիտական աղբյուրներից «Նովոստի–Արմենիա» գործակալության ունեցած տեղեկատվության համաձայն՝ «մադրիդյան առաջարկությունները», որոնց մասին խոսվում է երեք նախագահների համատեղ հայտարարության մեջ, նախատեսում են հանրաքվեի միջոցով ԼՂՀ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրագործումն ու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության անկախության իրավական ամրագրումը:
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկիզբ է առել 1988 թ.-ին, երբ հիմնականում հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին:
1991 թ. դեկտեմբերի 10-ին, Խորհրդային Միության փլուզումից մի քանի օր առաջ, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցավ հանրաքվե, որի ժամանակ բնակչության ճնշող մեծամասնությունը՝ 99,89 տոկոսը Ադրբեջանից ամբողջովին անկախանալու կողմ քվեարկեց:
Դրանից հետո սկսվեցին լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ, որոնց հետևանքով Ադրբեջանը կորցրեց վերահսկողությունը Լեռնային Ղարաբաղի և նրան հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ:
1994 թ.-ի մայիսի 12-ին՝ զինադադարի մասին համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները: Պատերազմի հետևանքով երկու կողմից զոհվեց մոտավորապես 25-30 հազ մարդ և մոտ մեկ միլիոնը ստիպված եղավ լքել բնակավայրերը:
Զինադադարի ռեժիմի մասին համաձայնությունը պահպանվում է մինչ այժմ:
1992 թ.-ից մինչ օրս ընթանում են բանակցություններ հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան:-0-
