Այն դրույթը, որ Լեռնային Ղարաբաղը երբեք չի եղել անկախ Ադրբեջանի կազմում, Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը պաշտոնական քաղաքականության հուն է վերադարձրել, ասաց Երևանի պետական համալսարանի պրոֆեսոր, «Քաղաքական ուսումնասիրությունների ակադեմիա» հասարակական կազմակերպության նախագահ Ալեքսանդր Մանասյանը։
«Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանի լոնդոնյան ելույթում ընդգծվում է, որ Լեռնային Ղարաբաղը երբեք չի եղել անկախ Ադրբեջանի մասը։ Այս միտքը հնչեցվել է դեռևս երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից, սակայն այնուհետև այն մոռացության են մատնել»,- ասաց նա երկուշաբթի մամուլի ասուլիսի ժամանակ։
Մանասյանը տվյալ դրույթը շատ կարևոր համարեց և նշեց, որ այսուհետ եվրոպական կառույցներում քննարկումների մասնակցող հայ խորհրդարանականները պետք է ներկայացնեն այն որպես պաշտոնական տեսակետ։
«Այսօր կարելի է պնդել, որ այդ դրույթը քաղաքական օրակարգի հարցերից մեկն է դարձել։ Աշխարհը պետք է իմանա, որ Լեռնային Ղարաբաղն, իսկապես, Ադրբեջան կոչվող որևէ անկախ պետության մաս չի եղել»,- ընդգծեց նա։
Քաղաքագետի խոսքերով, Հայաստանի նախագահի ելույթի առանցքային մասն այն էր, որ շեշտադրվում է Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավարության դուրս գալը Խորհրդային Միության և ոչ թե Ադրբեջանի կազմից։
«Զեկույցում նշվում է, որ ԼՂԻՄ-ն, ինչպես բոլոր հանրապետություններն, ունենալով այդ իրավունքն, առանց ԽՍՀՄ օրենքների կամ միջազգային իրավունքի խախտման, դուրս է եկել Խորհրդային Միության կազմից։ Հայաստանի նախագահը հստակ խոսում է այն մասին, որ Լեռնային Ղարաբաղի հայերը պարզապես պաշտպանել են իրենց այն ժամանակ Ադրբեջանի կողմից ակտիվորեն անցկացվող ցեղասպանության քաղաքականությունից։ Այդ ժողովրդի մեղքն այն էր, որ նա ինքնապաշտպանվում էր»,- ասաց Մանասյանը։
Փորձագետը հույս հայտնեց, որ այդ ելույթը առիթ կդառնա միջազգային կառույցներում Ադրբեջանի հայերի նկատմամբ ցեղասպանության թեմայի ավելի ամբողջական ներկայացման և հնչեցման համար։
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկսվել է 1988 թվականին, երբ գերազանցապես հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին: 1991թ. դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղում հանրաքվե անցկացվեց, որի ժամանակ մասնակիցների 99,89 տոկոսը քվեարկեց Ադրբեջանից լիովին անկախանալու օգտին:
Դրան հետևեցին Ադրբեջանի ձեռնարկած լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնք հանգեցրին նրան, որ նրանք կորցրեցին վերահսկողությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի, այլև հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ:
1994թ. մայիսի 12-ին զինադադարի վերաբերյալ եռակողմ համաձայնագրի կնքումից հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները, որոնց արդյունքում երկու կողմից էլ եղավ շուրջ 25-30 հազար զոհ և մոտ մեկ միլիոն մարդ ստիպված լքեց բնօրրանը:
Հրադադարի ռեժիմ հաստատելու վերաբերյալ համաձայնագիրը մինչ այսօր ուժի մեջ է: 1992 թվականից ի վեր հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ բանակցություններ են տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան:
