Թուրքիայի երիտասարդ ռեժիսորները ֆիլմեր են նկարահանում 1915 թվականի դեպքերի մասին պատմող դրվագներով

Թուրքական կինեմատոգրաֆի «Նոր Թուրքիայի կինո» նոր ուղղության ներկայացուցիչներն աշխատում են  1915 թվականի դեպքերի մասին պատմող դրվագներ պարունակող ֆիլմերի վրա։ 

Ինչպես ուրբաթ մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտնեց թուրք ռեժիսոր Օզջան Ալփերն, ում «Աշուն» ֆիլմը ներկայացվել է «Ոսկե ծիրան» երևանյան վեցերորդ միջազգային կինոփառատոնում, թուրք երիտասարդ ռեժիսորները, որոնցից մեկն էլ ինքն է, չեն խուսափում ХХ դարում տեղի ունեցած հայերի ողբերգության թեմայից։

«Ինձ ծանոթ ռեժիսորներից ոմանք՝ թուրքական կինոյի նոր ուղղության ներկայացուցիչները, նկարահանում են այդ դեպքերի մասին դրվագներ պարունակող ֆիլմեր։ Այսպես, իմ ծանոթ ռեժիսորներից մեկը նկարահանում է մի ֆիլմ, որի կերպարներից մեկը Կոմիտասն է»,- տեղեկացրեց Ալփերը։

Կոմիտասը հայ հռչակավոր կոմպոզիտոր է, երգիչ, բանահավաք և երգչախմբի դիրիժոր։ Ալփերը նույնպես ընդգծեց «Ոսկե ծիրան» երևանյան վեցերորդ միջազգային կինոփառատոնի, մասնավորապես, տարածաշրջանային «Ռեժիսորներ առանց սահմանների» նշանակությունը, որը շատ հարցերում ազդել է «Աշուն» ֆիլմի ստեղծման վրա։

Այս առումով Ալփերը նշեց, որ հայ և թուրք ռեժիսորների կապերի և համագործակցության ամրապնդման նպատակով այս տարվա աշնանը նախատեսվում է կինոփառատոն կազմակերպել Թուրքիայում։

««Ոսկե ծիրան» փառատոնը հիանալի հնարավորություն է ստեղծում կինեմատոգրաֆիստների, հատկապես անկախ կինոյի ներկայացուցիչների համար, շփվելու ոչ միայն արևմտյան և եվրոպացի ռեժիսորների, այլ նաև կովկասյան և անդրկովկասյան տարածաշրջանների ռեժիսորների հետ»,- ասաց նա։

Ռեժիսորն ընդգծեց, որ նախկին Խորհրդային Միության փլուզումն ազդել է ոչ միայն խորհրդային հանրապետությունների, այլ նաև բոլոր երկրների, այդ թվում՝ Թուրքիայի վրա։

«Աշուն» ֆիլմում բոլոր քաղաքայան դեպքերը ներկայացված են մի մարդու կյանքի լույսի տակ։ Ֆիլմի հերոսը՝ միջին տարիքի տղամարդ Յուսուֆը, այդ դեպքերի զոհերից է, ով գործնականորեն իր կյանքով է վճարում սեփական քաղաքական հայացքների համար։

Ծանր հիվանդ Յուսուֆը վերադառնում է հարազատ գյուղ 10 տարվա կալանքից հետո, բայց նրան այդպես էլ չի հաջողվում հարմարվել նոր կյանքին։ Ռեժիսորի խոսքերով, ֆիլմը մասամբ ինքնակենսագրական է։ Ֆիլմի նորարարությունն այն է, որ այնտեղ օգտագործվել է համշենահայերի և մասամբ վրացիների լեզուն, նշեց Ալթերը, ով համշենահայ արմատներ ունի։

Համշենահայերը Կրասնոդարի երկրամասի ափամերձ շրջանների և Կուբանի ու Ադիգեայի մի շարք շրջանների հայկական բնակչության մեծամասնությունն են կազմում։ Նրանք ծագումով Արևմտյան Հայաստանում գտնվող Համշեն շրջանից են (այժմ գտնվում է Թուրքիայիում տարածքում), որոնք տեղափոխվել են Կուբան XIX դարի կեսերին և XX դարի սկզբներին՝ Թուրքիայում տեղի ունեցած Հայոց ցեղասպանությունից հետո։

Փորձագետների տվյալներով, Կուբանում, Ադիգեյայում և Աբխազիայում բնակվում է շուրջ 250 հազար համշենահայ, համշենահայերի ոչ մեծ համայնք էլ Երևանում կա։ Ժամանակակից Թուրքիայի տարածքում, ավանդական բնակության սահմաններում, տարբեր աղբյուրների տվյալներով, բնակվում է  700 հազարից մինչև մեկուկես-երկու միլիոն իսլամացված համշենահայ։

«Աշուն» ֆիլմն այս տարի պարգևի է արժանացել Սոֆիայի միջազգային կինոփառատոնում լավագույն ռեժիսուրայի համար, և 2008 թվականին Թբիլիսիի միջազգային կինոփառատոնում «Արծաթե Պրոմեթևս» է ստացել։

Ռեժիսորի խոսքերով, նա ներկայում աշխատում է տարածաշրջանում վերջին 25-29 տարիների քաղաքական իրադարձությունների ֆոնի ներքո մի երիտասարդ կնոջ ճակատագրի մասին պատմող ֆիլմի վրա։ Ֆիլմը հիմնականում կանդրադառնա Թուրքիայում ապրող քրդերի խնդրին։

«Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնն այս տարի անցկացվում է 6-րդ անգամ` հուլիսի 12-19-ը, ՀՀ մշակույթի նախարարության աջակցությամբ: Կինոփառատոնը, ըստ ավանդույթի, կունենա երեք հիմնական ծրագիր՝ խաղարկային և վավերագրական ֆիլմի միջազգային մրցույթ, ինչպես նաև «Հայկական համայնապատկեր» մրցույթ։

Հայոց մեծ եղեռնը 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունն է, որը կազմակերպվել և ծրագրավորված իրագործվել է երիտթուրքական կառավարության կողմից, ինչի հետևանքով Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ մտնող Արևմտյան Հայաստանում, սրի է քաշվել ավելի քան 1,5 մլն. հայ։

Հայոց ցեղասպանության փաստը ճանաչել են բազմաթիվ երկրներ, մասնավորապես, Ուրուգվայը, Լիտվան, Ռուսաստանը, Ֆրանսիան, Իտալիայի խորհրդարանի ստորին պալատը, ԱՄՆ-ի մեծ թվով նահանգներ, ինչպես նաև Հունաստանի, Կիպրոսի, Արգենտինայի, Բելգիայի, Ուելսի խորհրդարանները, Շվեյցարիայի ազգային խորhուրդը, Կանադայի խորհրդարանի համայնքների պալատը և Լեհաստանի սեյմը։ --0—