Կոստանդնուպոլսի նոր հայ պատրիարքի ընտրությունն անհրաժեշտ է Թուրքիայի հայ համայնքի խնդիրները լուծելու համար. փորձագետ

ԵՐԵՎԱՆ, 11 հունիսի./Նովոստի-Արմենիա/. Կոստանդնուպոլսի նոր հայ պատրիարքի կամ գոնե փոխանորդի ընտրությունը, եթե նորի ընտրությունը հակասում է եկեղեցական օրենքներին, անհրաժեշտ է Թուրքիայի հայ համայնքի խնդիրները լուծելու համար, կարծում է «Նորավանք» գիտակրթական հիմնադրամի փորձագետ, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանը։

«Պատրիարքի վատ ինքնազգացողությունն ու նրա փաստացի բացակայությունը հայկական համայնքի կյանքում լուրջ խնդիրներ են առաջ բերում, և Կոստանդնուպոլսի պատրիարքության համար ակտիվ հովվի ընտրությունը պարզապես ժամանակի պահանջ է, քանի որ հայկական համայնքը փաստորեն անտեր է մնացել»,- հինգշաբթի լրագրողներին հայտարարեց Մելքոնյանը։ 

Բժիշկների եզրահանգման համաձայն, Կոստանդնուպոլսի հայ պատրիարք, արքեպիսկոպոս Մեսրոպ Մութաֆյանը անբուժելի հիվանդ է։ Ընդ որում Կոստանդնուպոլսի հայ պատրիարքությունը հայտարարել է պատրիարքի ցմահ կարգավիճակի մասին՝ չբացառելով, անհրաժեշտության դեպքում, փոխանորդի ընտրության հնարավորությունը։ 

Մելքոնյանի խոսքով, այժմ հայկական համայնքը լուրջ խնդիրների առջև է կանգնած, որոնցից առաջինը լեզվային խնդիրն է: Անգամ հայկական դպրոցներում, որտեղ օրենդրությամբ թույլ է տրվում ուսուցումն անցկացնել հայերեն լեզվով, առարկաների մեծ մասն ուսուցանվում է թուրքերեն՝ հայերենին չտիրապետող ուսուցիչների պակասի պատճառով: Հայկական եկեղեցիներում կիրակի օրերը քարոզները կարդում են թուրքերեն, որովհետև հավատացյալներից շատերը բավականչափ հայերեն չգիտեն:

Մելքոնյանը հայտնեց, որ վերջն 30 տարվա ընթացքում կրկնակի անգամ կրճատվել է հայկական դպրոցների, ինչպես նաև աշակերտների թիվը Ստամբուլում, և այդ միտումը շարունակական բնույթ է կրում:

Հայկական համայնքի մեկ այլ լուրջ խնդիրն է փոխըմբռնման հարցը, որը բարդանում է տեղայնացված հայրենասիրությամբ, մարդկանց ըստ ծննդավայրի և դասակարգային ծագման բաժանելով: «Թուրքիայի հայկական համայնքը չափազանց  ճնշված է և ղեկավարվում է կարծրատիպերով»,- նշեց Մելքոնյանը:

Նրա խոսքով, դրա արդյունքն են Թուրքիայի հայկական համայնքում իսլամացված հայերին ինտեգրելու անհնարինությունը, որոնց թիվն անհայտ է և, տարբեր տեղեկությունների համաձայն, տատանվում է մի քանի հարյուրից մինչև միլիոնի միջև:

Մելքոնյանն ընդգծեց, որԹուրքիայի հայկական համայնքում չափազանց զարգացած է թուրքական քաղաքացիություն հասկացությունը, և շատ դեպքերում նրանք Թուրքիայի շատ ավելի ակնառու պաշտպաններ են հանդես գալիս, քան թուրքերն իրենք:

Ըստ նրա, դա պայմանավորված է վախի այն մթնոլորտով, որում պատմականորեն ապրում է համայնքը, և Թուրքիային ապացուցելու ձգտումը, որ իրենք Թուրքիայի հավատարիմ քաղաքացիներն են: Այս ամենով հանդերձ, Թուրքիայում արգելված է հայերին սպայական կամ պետական բարձր պաշտոններ զբաղեցնելը, և միայն վերջին ժամանակներում են նրանք սկսել ընտրվել տեղական ինքնակառավարման մարմիներում, նշեց նա:

Մելքոնյանի խոսքով, Թուրքիայի հայկական համայնքը զգուշությամբ, սակայն հոգում որոշակի հույս փայփայելով է վերաբերվում հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավմանը, քանի որ դրա հետ է կապում առկա հինախնդիների լուծման գործում Հայաստանից օգնություն ստանալու հնարավորությունը:

Այժմ, երկու երկրների միջև դիվանագիտական հարաբերություների բացակայության դեպքում, Հայաստանը Թուրքիայի հայկական համայնքին օգնելու հնարավորություն չունի, նրանցից շատերը վախենում են Հայաստանի հետ շփումներից՝ երկյուղելով հետապնդումներից: Այսօրվա Թուրքիայում, չհաշված Ստամբուլը, որտեղ 50-հազարանոց հայկական համայնք կա, գրեթե հայ չի մնացել:-0-