ԵՐԵՎԱՆ, 19 նոյեմբերի./Նովոստի–Արմենիա/. Այսօր Երևանում տեղի է ունեցել «Ցեղասպանության հետևանքով հայ ժողովրդի կորուստների և հատուցման կառուցակարգերի մեթոդաբանական հիմքերը» կոլեկտիվ մենագրության շնորհանեսը։
Միջոցառման շրջանակում ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի «Հայկական հարցի և Հայոց ցեղասպանության պատմությունը» բաժնի վարիչ Արմեն Մարուքյանը զրուցեց «Նովոստի–Արմենիա» գործակալության թղթակցի հետ։ Նա նշեց, որ հայերի գույքային կորուստների տվյալները պետք է վերանայվեն ու ավելացվեն։
Ի՞նչ էր հայտնի ավելի վաղ
Մարուքյանը տեղեկացրեց, որ Ժողովուրդների մշտական տրիբունալի զեկույցում փորձագետ Տիգրան Գույումջյանը հայտարարել է, որ Օսմանյան բանկից Deutsche Bank–ի և Բրիտանական բանկի միջոցով հանվել է մոտ 30 հազար կիլոգրամ ոսկի։
Նա նաև տեղեկացրեց, որ գիտնական Գևորգ Բաղջյանը հաշվարկել է ընդհանուր վնասը 1919թ.–ին Փարիզի խաղաղության համաժողովի ժամանակ հայկական պատվիրակությունների կողմից ներկայացված հուշագրի հիման վրա։
«Այնտեղ նշվում էր, որ 1919թ.–ի դրությամբ վնասը կազմել է 19,1 մլրդ ֆրանսիական ֆրանկ։ Բաղջյանն իր աշխատության մեջ նշում է, որ հաշվի առնելով ավելի քան 100 տարվա ընթացքում ֆրանսիական ֆրանկի գնաճն և բանկային տոկոսները` կարելի է եզրակացնել, որ 2008թ.–ի դրությամբ այդ ցուցանիշը (վնասի չափը) պետք է կազմեր 9,97 տրիլիոն դոլար», – հայտարարեց Մարուքյանը։
Ինչու՞ թիվը վերջնական չէ
«Մեր պատվիրակությունների պատրաստած հուշագիրը կազմվել է մեկ ամսվա ընթացքում։ Բնական է, որ այդ ընթացքում հնարավոր չէր հավաքել բոլոր տվյալները, ցուցանիշները` հստակ վերլուծելու և իրական թիվը ներկայացնելու համար», – ասաց բաժնի վարիչը։
Նա նշեց, որ մենագրության մեջ կան բազմաթիվ փաստեր, որոնք վկայում են այն մասին, որ այդ թիվը վերջնական չէ։
Պատասխանելով այն հարցին, թե արդյոք հեղինակները փորձե՞լ են վերանայել այդ թիվը` փորձագետը նշեց, որ այդ գործով պետք է զբաղվեն տնտեսագետները, ովքեր իրենց վերլուծության մեջ պետք է հենվեն ներկայացված փաստերի վրա։
«Հուշագրում նշված ամեն ինչ վերաբերում էր Արևմտյան Հայաստանի վեց վիլայեթների հայկական բնակչության կորուստներին։ Մեր գործիչները սխալմամբ կարծում էին, որ Արևմտյան Հայաստանի սահմաններից դուրս չեն եղել ջարդեր և սեփականազրկումներ, ինչը սխալ է։ Արտաքսում, Ցեղասպանություն և սեփականազրկում եղել է Օսմանյան կայսրության ողջ տարածքում», – ասաց Մարուքյանը։
Նրա խոսքով, հաշվի են առնվել միայն Հայ Առաքելական Եկեղեցու համայնքների կորուստները, այն դեպքում, երբ Ավետարանչական և Կաթոլիկ եկեղեցիների համայնքների կորուստները չեն գնահատվել։
«Բացի այդ, հուշագիրը ներկայացվել է 1919թ.–ին` այն ժամանակ, երբ Հայոց ցեղասպանությունը շարունակվում էր։ Չեն գնահատվել հայերի ֆինանսական կորուստները, որոնք գրանցվել են Արևելյան Հայաստանի վրա թուրքական զորքի արշավանքների, 1918թ.–ի սեպտեմբերին Բաքվում հայերի ջարդերի ժամանակ։ Մենք գիտենք, որ 1921թ.–ին ցեղասպանության են ենթարկվել Կիլիկիայի հայերը, և նրանց ունեցվածքը սեփականազրկվել է», – նշեց փորձագետը։
Մարուքյանը հայտարարեց, որ հաշվի
առնելով այս ամենը` թիվը պետք է լինի առնվազն 20%–ով
ավել։–0–
