Բաքվի հայկական ջարդերը. հազարավոր ճակատագրեր խեղած ողբերգություն
20.01.2017,
19:46
1990 թ.–ին Բաքվում գրանցված հայկական ջարդերից անցել է 27 տարի։ Այս ողբերգության, ինչպես նաև Մարաղայում հայերի կոտորածների հերթական տարելիցին են նվիրված մի շարք միջոցառումներ, որոնք անցկացվում են ՀՀ նախագահի աշխատակազմի «Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի կողմից։
ԵՐԵՎԱՆ, 20 հունվարի. /Նովոստի–Արմենիա/. 1990 թ.–ին Բաքվում գրանցված հայկական ջարդերից անցել է 27 տարի։ Այս ողբերգության, ինչպես նաև Մարաղայում հայերի կոտորածների հերթական տարելիցին են նվիրված մի շարք միջոցառումներ, որոնք անցկացվում են ՀՀ նախագահի աշխատակազմի «Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի կողմից։
«Սովորական ցեղասպանություն» նախագծի ղեկավար Մարինա Գրիգորյանի խոսքով, ողջ տարվա ընթացքում միջազգային մեդիահարթակներում կանցկացվեն միջոցառումներ տեղեկատվության տրամադրման նպատակով, որը կբացահայտի ադրբեջանական քարոզչամեքենայի կեղծարարությունները։ Մասնավորապես, ուրբաթ տեղի է ունեցել «Մեկ դար տևող ցեղասպանություն. Բաքվի ողբերգությունը`ականատեսների վկայությամբ» ժողովածուի շնորհանդեսը։
Գրիգորյանի խոսքով, հունվարի 20–ը Ադրբեջանը նշում է որպես իրենց համար ողբերգական օր, երբ սովետական զորքերը մտան Բաքու:
Նրա խոսքով, այն աղմուկը, որ 27 տարվա ընթացքում ամեն հունվարի 20-ին բարձրացնում են ադրբեջանցիները, այն նպատակով է, որպեսզի լռության մատնեն, փորձեն մոռացության մատնել այն ահավոր իրադարձությունները, որ տեղի ունեցան Բաքվում 1990 թվականի հունվարի 13-19-ը:
«Մեկ շաբաթվա ընթացքում Բաքվում սպանում, տանջամահ էին անում, կողոպտում էին, ողջ-ողջ այրում էին, բռնաբարում էին, բռնի տեղահանում էին հայերին: Սակայն Բաքվում մոռանում են մեկ բան, որ ողջ են այդ իրադարձությունների ականատեսները, տասնյակ հազարավոր մարդիկ, ովքեր անցել են այդ դժոխքի միջով, տեսել են այդ ամենը, կորցրել են իրենց հարազատներին, ունեցվածքը»,- ասաց «Սովորական ցեղասպանություն» նախագծի ղեկավարը «Նովոստի–Արմենիա» մամուլի կենտրոնում տեղի ունեցած ասուլիսի ժամանակ։
«Մենք փորձեցինք լրացնել այդ բացն ականատեսների վկայություններով «Սովորական ցեղասպանություն» մեր նախագծի շրջանակում: Նախաձեռնեցինք «Մեկ դար տևող ցեղասպանություն» նախագիծը, որի շրջանակում լսել ու տեսագրել ենք վկաների, ականատեսների բոլոր պատմածները, հիշողությունները՝ որպես Բաքվում կատարված ցեղասպանության վառ ապացույց», – ընդգծեց Գրիգորյանը։
Նա ավելացրեց, որ այդ նպատակով նրանք մեկնել են ԱՄՆ, ուր 1990-ական թվականներին Բաքվի շուրջ 60 հազար հայ էր տեղափոխվել հատուկ պետական ծրագրով:
«Տեսագրել ենք Բաքվի 150 հայի: Արդյունքում ունենք «Մեկ դար տևող ցեղասպանություն. Բաքվի սև հունվարը» վավերագրական ֆիլմը, որը ներկայացվել է 2015 թվականին, դարձել է Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումների մի մասը։ Այսօր մենք ներկայացնում ենք ժողովածու, որը ստեղծվել է Բաքվի հայերի հետ իրականացված հարցազրույցների հիման վրա։ Այստեղ ներկայացված է շուրջ 50 վկայություն», – նշեց Գրիգորյանը։
Նա ավելացրեց, որ մինչև հիմա հայտնի չէ, թե կոնկրետ որքան հայ է սպանվել 1990 թ.–ին Բաքվում։ Ենթադրվում է, որ այդ թիվը հասնում է 500–600–ի։
«Արդեն պատրաստվում է այս ժողովածուի երկրորդ մասը, որտեղ կներկայացվեն շուրջ 60 վկաների հիշողությունները», – ընդգծեց Գրիգորյանը։
Քաղաքագետ Հրանտ Մելիք–Շահնազարյանն իր հերթին ավելացրեց, որ հայերը, ովքեր լուրջ ներդրում են կատարել Բաքվի կառուցման գործում, այդ քաղաքում ենթարկվել են ցեղասպանության ամենաքիչը երեք անգամ` 1905, 1918 և 1990 թթ.–ին։
«Այդ ամենը հետևողական քաղաքականության հետևանք էր։ Ցավոք, հարկ է նշել, որ հետազոտողներն ու ԶԼՄ–ներն ավելի վաղ լուրջ ուշադրություն չեն դարձրել Բաքվի հայկական ջարդերին, հիմա, տարիներ անց, մենք ունենանք այնքան վկայություններ, որ կարելի է խոսել վավերագրական նյութերի ստեղծման մասին, որոնք լուրջ հիմք կդառնան հակահայկական քաղաքականության քողազերծման համար», – նշեց քաղաքագետը։
Նա նաև ընդգծեց, որ այս աշխատանքը կօգնի նաև հիմնվել կոնկրետ փաստերի վրա ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման բանակցային գործընթացում։–0–
«Սովորական ցեղասպանություն» նախագծի ղեկավար Մարինա Գրիգորյանի խոսքով, ողջ տարվա ընթացքում միջազգային մեդիահարթակներում կանցկացվեն միջոցառումներ տեղեկատվության տրամադրման նպատակով, որը կբացահայտի ադրբեջանական քարոզչամեքենայի կեղծարարությունները։ Մասնավորապես, ուրբաթ տեղի է ունեցել «Մեկ դար տևող ցեղասպանություն. Բաքվի ողբերգությունը`ականատեսների վկայությամբ» ժողովածուի շնորհանդեսը։
Գրիգորյանի խոսքով, հունվարի 20–ը Ադրբեջանը նշում է որպես իրենց համար ողբերգական օր, երբ սովետական զորքերը մտան Բաքու:
Նրա խոսքով, այն աղմուկը, որ 27 տարվա ընթացքում ամեն հունվարի 20-ին բարձրացնում են ադրբեջանցիները, այն նպատակով է, որպեսզի լռության մատնեն, փորձեն մոռացության մատնել այն ահավոր իրադարձությունները, որ տեղի ունեցան Բաքվում 1990 թվականի հունվարի 13-19-ը:
«Մեկ շաբաթվա ընթացքում Բաքվում սպանում, տանջամահ էին անում, կողոպտում էին, ողջ-ողջ այրում էին, բռնաբարում էին, բռնի տեղահանում էին հայերին: Սակայն Բաքվում մոռանում են մեկ բան, որ ողջ են այդ իրադարձությունների ականատեսները, տասնյակ հազարավոր մարդիկ, ովքեր անցել են այդ դժոխքի միջով, տեսել են այդ ամենը, կորցրել են իրենց հարազատներին, ունեցվածքը»,- ասաց «Սովորական ցեղասպանություն» նախագծի ղեկավարը «Նովոստի–Արմենիա» մամուլի կենտրոնում տեղի ունեցած ասուլիսի ժամանակ։
«Մենք փորձեցինք լրացնել այդ բացն ականատեսների վկայություններով «Սովորական ցեղասպանություն» մեր նախագծի շրջանակում: Նախաձեռնեցինք «Մեկ դար տևող ցեղասպանություն» նախագիծը, որի շրջանակում լսել ու տեսագրել ենք վկաների, ականատեսների բոլոր պատմածները, հիշողությունները՝ որպես Բաքվում կատարված ցեղասպանության վառ ապացույց», – ընդգծեց Գրիգորյանը։
Նա ավելացրեց, որ այդ նպատակով նրանք մեկնել են ԱՄՆ, ուր 1990-ական թվականներին Բաքվի շուրջ 60 հազար հայ էր տեղափոխվել հատուկ պետական ծրագրով:
«Տեսագրել ենք Բաքվի 150 հայի: Արդյունքում ունենք «Մեկ դար տևող ցեղասպանություն. Բաքվի սև հունվարը» վավերագրական ֆիլմը, որը ներկայացվել է 2015 թվականին, դարձել է Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումների մի մասը։ Այսօր մենք ներկայացնում ենք ժողովածու, որը ստեղծվել է Բաքվի հայերի հետ իրականացված հարցազրույցների հիման վրա։ Այստեղ ներկայացված է շուրջ 50 վկայություն», – նշեց Գրիգորյանը։
Նա ավելացրեց, որ մինչև հիմա հայտնի չէ, թե կոնկրետ որքան հայ է սպանվել 1990 թ.–ին Բաքվում։ Ենթադրվում է, որ այդ թիվը հասնում է 500–600–ի։
«Արդեն պատրաստվում է այս ժողովածուի երկրորդ մասը, որտեղ կներկայացվեն շուրջ 60 վկաների հիշողությունները», – ընդգծեց Գրիգորյանը։
Քաղաքագետ Հրանտ Մելիք–Շահնազարյանն իր հերթին ավելացրեց, որ հայերը, ովքեր լուրջ ներդրում են կատարել Բաքվի կառուցման գործում, այդ քաղաքում ենթարկվել են ցեղասպանության ամենաքիչը երեք անգամ` 1905, 1918 և 1990 թթ.–ին։
«Այդ ամենը հետևողական քաղաքականության հետևանք էր։ Ցավոք, հարկ է նշել, որ հետազոտողներն ու ԶԼՄ–ներն ավելի վաղ լուրջ ուշադրություն չեն դարձրել Բաքվի հայկական ջարդերին, հիմա, տարիներ անց, մենք ունենանք այնքան վկայություններ, որ կարելի է խոսել վավերագրական նյութերի ստեղծման մասին, որոնք լուրջ հիմք կդառնան հակահայկական քաղաքականության քողազերծման համար», – նշեց քաղաքագետը։
Նա նաև ընդգծեց, որ այս աշխատանքը կօգնի նաև հիմնվել կոնկրետ փաստերի վրա ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման բանակցային գործընթացում։–0–
Պատճենել հղումը
