ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներ Ռոբերտ Բրադտկեն (ԱՄՆ), Բեռնար Ֆասիեն (Ֆրանսիա) և Իգոր Պոպովը (Ռուսաստան) սեպտեմբերի 6-9-ը Բաքու-Ստեփանակերտ-Երևան այցի արդյունքում հինգշաբթի հանդես են եկել հայտարարությամբ՝ կոչ անելով ղարաբաղյան հակամարտության կողմերին դադարեցնել խախտումները շփման գծում։
«Համանախագահները հերթական անգամ վճռականորեն կոչ են անում կողմերին պահպանել հրադադրի ռեժիմը և զսպվածություն դրսևորել, զերծ մնալ հրապարակային հայտարարություններից և դադարեցնել խախտումները շփման գծում»,- ասվում է ԵԱՀԿ կայքում տեղադրած հայտարարությունում։
Հայտարարությունում ասվում է, որ միջնորդները ողջունում են Ադրբեջանի՝ ՄԱԿ-ի Գերագույն Վեհաժողովի նստաշրջանի օրակարգից բանաձևը հետ կանչելու որոշումը։ Միաժամանակ համանախագահները կրկնել են, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը մնում է այն միակ ձևաչափը, որը կոչված է կարգավորել ղարաբաղյան հակամարտությունը խաղաղ ճանապարհով։
Սեպտեմբերի 8-ին՝ ԼՂՀ և Ադրբեջանի Զինված ուժերի շփման գծում անցկացված դիտարկման ժամանակ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներ Ռոբերտ Բրադտկեն (ԱՄՆ), Բեռնար Ֆասիեն (Ֆրանսիա) և Իգոր Պոպովը (Ռուսաստան), ինչպես նաև ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ, դեսպան Անջեյ Կոսպրշիկը երկու կողմերի ռազմական ներկայացուցիչների ուղեկցությմաբ հատել են շփման գոտին և ուղղվել են դեպի Ստեփանակերտ, որպեսզի ցույց տան, որ շփման գիծը չի կարող խոչընդոտ հանդիսանալ հարևան երկրների ճանապարհին։
Հայտարարության համաձայն՝ այդ քայլով համանախագահները ցանկացան նաև ցույց տալ կողմերին, որ 1994 թվականին ստորագրված հրադադարը հարկ է խստորեն պահպանել։ Սկսած 2001 թվականի նոյեմբերից սա առաջին դեպքն է, երբ միջնորդները հատել են շփման գիծը։
Համանախագահները հայտարարել են, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահներ Սերժ Սարգսյանի և Իլհամ Ալիևի, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի ղեկավարության հետ հանդիպումների ընթացքում իրենք ներկայացրել են իրենց հետագա գործողությունների ծրագիրն առաջիկա ամիսների համար։ Նրանք ընդգծել են, որ կողմերը պետք է կառուցողական մոտեցում ցուցաբերեն տվյալ ծրագրի իրագործման համար, որպեսզի ԵԱՀԿ առաջիկա գագաթնաժողովում որոշակի առաջընթաց արձանագրվի։
ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները բոլոր կողմերի հետ քննարկել են նաև ԼՂՀ հարակից տարածքում դաշտային դիտորդական առաքելության իրականացման հարցը, որը վաղօրոք համաձայնեցվել է կողմերի հետ:
Առաքելությունը կիրականացվի սեպտեմբերի վերջից մինչև հոկտեմբերի կեսը։ Նրանք առաջիկա առաքելության որոշ մանրամասներ են ներկայացրել և հայտնել, որ մոտ ապագայում ավարտին կհասցնեն առաքելության նախապատրաստական աշխատանքները։
Մինչև տարածաշրջան վերադառնալը և դաշտային առաքելության իրականացումը համանախագահները կմեկնեն Վաշինգտոն, այնուհետև՝ Նյու Յորք՝ ՄԱԿ-ի Գլխավոր Վեհաժողովի շրջանակներում կողմերի հետ աշխատելու նպատակով։
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկսվել է 1988 թվականին, երբ գերազանցապես հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին: 1991թ. դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղում հանրաքվե անցկացվեց, որի ժամանակ մասնակիցների 99,89 տոկոսը քվեարկեց Ադրբեջանից լիովին անկախանալու օգտին:
Դրան հետևեցին Ադրբեջանի ձեռնարկած լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնք հանգեցրին նրան, որ նրանք կորցրեցին վերահսկողությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի, այլև հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ:
1994թ. մայիսի 12-ին զինադադարի վերաբերյալ եռակողմ համաձայնագրի կնքումից հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները, որոնց արդյունքում երկու կողմից էլ եղավ շուրջ 25-30 հազար զոհ և մոտ մեկ միլիոն մարդ ստիպված լքեց բնօրրանը:
Հրադադարի ռեժիմ հաստատելու վերաբերյալ համաձայնագիրը մինչև այսօր ուժի մեջ է: 1992 թվականից ի վեր հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ բանակցություններ են տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան: -0-
