Ղարաբաղյան խնդրի լուծումը կախված է Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի սահմանումից

Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակը ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման գլխավոր հարցն է, Երեքշաբթի հայտարարեց Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության խորհրդարանական խմբակցության ղեկավար Էդուարդ Շարմազանովը՝ մեկնաբանելով ՌԴ, ԱՄՆ և Ֆրանսիայի նախագահների հայտարարությունը՝ ղարաբաղյան խնդրի վերաբերյալ։

«Մեր կուսակցության դիրքորոշումը ղարաբաղյան հարցում հստակ է և անփոփոխ։ Մենք կարծում ենք, որ խնդրի անկյունաքարը Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակն է, և խնդրի լուծման համար պետք է լուծել ոչ թե դրա հետևանքները, այլ պատճառը»,- ասաց Շարմազանովը։

Նա ավելացրեց, որ մյուս բոլոր հարցերը բխում են Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակից։
 
Շարմազանովը դրական գնահատեց Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների նախագահների հայտարարությունը՝ նկատելով, որ այն դրական, կառուցողական տարրեր է պարունակում, մասնավորապես, հայկական կողմի գլխավոր պահանջները՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի որոշումը երկրի բնակչության ազատ կամարտահայտման միջոցով, ինչը նշանակում է Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը, Հայաստանի հետ ցամաքային սահմանը և անվտանգության երաշխիքները։

Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի նախագահները Կանադայում կայացած «Մեծ ութնյակի» գագաթնաժողովի շրջանակներում ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ համատեղ հայտարարություն են ընդունել, որում կոչ են արել Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդներին արագացնել Հակամարտության կարգավորման հիմնական սկզբունքների վրա տարվող աշխատանքը՝ Խաղաղ համաձայնագրի նախագծի մշակմանն անցնելու նպատակով: Նախագահները նշել են, որ «այժմ Հայաստանին և Ադրբեջանին անհրաժեշտ է կատարել ևս մեկ քայլ և ավարտել Հիմնական սկզբունքների վրա տարվող աշխատանքը, որպեսզի հնարավոր լինի անցնել Խաղաղ համաձայնագրի նախագծի մշակմանը»:

Այդ սկզբունքների թվում նշվեցին նաև Լեռնային Ղարաբաղի ապագա իրավական վերջնական կարգավիճակի սահմանումը «նրա բնակչության՝ պարտադիր իրավական ուժ ունեցող կամարտահայտության ճանապարհով»։

Միաժամանակ ՀՀԿ խմբակցության քարտուղարը նշեց, որ հայտարարությունում կան նաև որոշ վիճելի կետեր։

Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկսվել է 1988 թվականին, երբ գերազանցապես հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին: 1991թ. դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղում հանրաքվե անցկացվեց, որի ժամանակ մասնակիցների 99,89 տոկոսը քվեարկեց Ադրբեջանից լիովին անկախանալու օգտին:

Դրան հետևեցին Ադրբեջանի ձեռնարկած լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնք հանգեցրին նրան, որ նրանք կորցրեցին վերահսկողությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի, այլև հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ:

1994թ. մայիսի 12-ին զինադադարի վերաբերյալ եռակողմ համաձայնագրի կնքումից  հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները, որոնց արդյունքում երկու կողմից էլ եղավ շուրջ 25-30 հազար զոհ և մոտ մեկ միլիոն մարդ  ստիպված լքեց բնօրրանը:

Հրադադարի ռեժիմ հաստատելու վերաբերյալ համաձայնագիրը մինչ այսօր ուժի մեջ է: 1992 թվականից ի վեր հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ բանակցություններ են տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան: -0-