Հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավման գործընթացը փակուղի չի մտել, այլ ավելի հստակ է դարձել. փորձագետ
Հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավման գործընթացը փակուղի չի մտել և շարունակում է զարգանալ, հինգշաբթի մամուլի ասուլիսի ընթացքում հայտարարեց Ազգային և ռազմավարական ուսումնասիրությունների հայկական կենտրոնի (ԱՌՈՒՀԿ) փորձագետ Մանվել Սարգսյանը։
«Գործընթացն առաջ է շարժվում։ Պետք չէ կարծել, թե այն փակուղի է մտել, և Հայաստանը պետք է դուրս գա գործընթացից»,- ասաց Սարգսյանն՝ ընդգծելով, որ բանակցային գործընթացը և հարաբերությունների բարելավումն այժմ ավելի «նորմալ» և ավելի «հստակ» է դառնում։
Նա ասաց, որ արձանագրությունների հետ կապված բանակցային գործընթացը դադարեցվել է, և ներկայում հարաբերությունների բարելավման գործընթացը չի շաղկապվի արձանագրությունների հետ, որոնք միայն բարդացնում էին այն։
Փորձագետի խոսքերով, Հայաստանը սկզբնական փուլում՝ 2009 թվականի ապրիլին, ընդունեց թուրքական կողմի որոշակի պայմանները, ինչն, ըստ Սարգսյանի, կապված է իշխանությունների՝ գործընթացի նկատմամբ նեղ մոտեցման և դրա խորությունը չգիտակցելու հետ։
Սակայն, 2009 թվականի հոկտեմբերից սկսած, Հայաստանը սկսեց ավելի հստակ ըմբռնել գործընթացը։
«Հայաստանի դիրքորոշումը դարձավ այնպիսին, ինչպիսին այն պետք է լիներ սկզբնական փուլում՝ Ցեղասպանության հարցը չի կարող որևէ կերպ քննարկվել Թուրքիայի հետ, ղարաբաղյան հակամարտությունը շաղկապված չէ հարաբերությունների բարելավմանը»,- ասաց փորձագետը՝ նշելով, որ ԱՄՆ-ն մասնավորապես, ողջունում է նման մոտեցումը։
Միաժամանակ Սարգսյանը նկատեց, որ ներկա իրավիճակը միևնույն ժամանակ ավելի վտանգավոր է, որովհետև կողմերն անցել են հարաբերությունների բարելավման բուն գործընթացին։
Փորձագետն ասաց, որ հայ-թուրքական գործընթացը շոշափում է ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի և Թուրքիայի շահերը, իսկ Հայաստանը միայն ընդգրկված է դրանում լուրջ մոտեցումներով։
«Գերտերություններն ակտիվացրել են Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացը, նրանք էլ զատել են ղարաբաղյան հարցը հայ-թուրքական հարաբերություններից։ Հայաստանն ինքնուրույն չէր կարող այդ անել, քանի որ այդքան ուժ չունի»,- ասաց նա՝ նշելով, որ եթե Ցեղասպանության նկատմամբ երկրների դիրքորոշումն ակտիվացել է, ապա դա Թուրքիայի վրա ճնշման ուժեղացում է նշանակում։
Փորձագետն ընդգծեց այն պատճառների գիտակցման անհրաժեշտությունը, թե ինչու՞ են գերտերություններն այդ քայլը կատարել, ի՞նչ խնդիրներ են նրանք ցանկանում լուծել և ինչպիսի՞ զարգացում ներկայում կստանա գործընթացը միջազգային ասպարեզում։
Նա նշեց, որ թուրքական իշխանությունների ներկա դիրքորոշումը խոսում է այն մասին, որ նրանք անորոշ իրավիճակում են և չգիտեն, թե ինչպես նման զարգացումը կարող է արտացոլվել Թուրքիայի վրա։
Սարգսյանը նշեց նաև նախագահ Ալիևի այն հայտարարությունը, որ ոչ ոք չպետք է միջամտի Հայաստանի և Թուրքիայի միջև սահմանների բացման գործընթացին։
Դա, ըստ նրա, ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանի և Թուրքիայի միջև բանակցություններ են ընթանում, և նրանք հասկանում են, որ եթե հավատարիմ մնան իրենց ներկա դիրքորոշումներին, ապա կարող են զրկվել ամեն ինչից։
Հայաստանի և Թուրքիայի ԱԳՆ ղեկավարներ Էդվարդ Նալբանդյանն ու Ահմեդ Դավութօղլուն հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխի համալսարանում ստորագրեցին «Դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման մասին արձանագրությունը» և «Երկկողմ հարաբերությունների զարգացման մասին արձանագրությունը»: Փաստաթղթերը ստորագրումից հետո պետք է հավանության արժանանան երկու երկրների խորհրդարանների կողմից:
Հայաստանի և Թուրքիայի միջև չկան դիվանագիտական հարաբերություններ, իսկ 1993-ից, պաշտոնական Անկարայի նախաձեռնությամբ, փակ է հայ-թուրքական սահմանը։ Հարաբերությունները բարդացան, երբ Անկարան սկսեց սատարել ադրբեջանական դիրքորոշմանը՝ ղարաբաղյան հարցում, և երբ Թուրքիան կտրուկ արձագանքեց Օսմանյան կայսրությունում 1915թ. հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացին:
Հայոց ցեղասպանության փաստը ճանաչել են բազմաթիվ երկրներ, մասնավորապես, Ուրուգվայը, Լիտվան, Ռուսաստանը, Ֆրանսիան, Իտալիայի խորհրդարանի ստորին պալատը, Գերմանիան, Հոլանդիան, Սլովակիան, Շվեդիան, Շվեյցարիան, ԱՄՆ 42 նահանգներ, ինչպես նաև Հունաստանի, Կիպրոսի, Արգենտինայի, Բելգիայի, Ուելսի խորհրդարանները, Կանադայի խորհրդարանի համայնքների պալատը և Լեհաստանի սեյմը, Վատիկանը, Եվրախորհդարանը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը։ -0-
