Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացում դրական տեղաշարժերն ակնհայտ են, երեքշաբթի մամուլի ասուլիսի ժամանակ ասաց իշխող Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության խորհրդարանական խմբակցության քարտուղար Էդուարդ Շարմազանովը:
Խոսելով հուլիսի 11-ին ՌԴ, ԱՄՆ և Ֆրանսիայի նախագահների արած համատեղ հայտարարության մասին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման նոր առաջարկների վերաբերյալ՝ Շարմազանովը նշեց, որ այդ աառջարկները շահավետ են Հայաստանի և ԼՂՀ համար, քանի որ դրանցում ամրագրված են հայկական կողմի հիմնական պահանջները:
Պատգամավորն ընդգծեց, որ շատ կարևոր է այն, որ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի երեք անդամ-պետությունները փաստորեն ամրագրել են ԼՂՀ անկախությունը:
«ՌԴ, ԱՄն և Ֆրանսիայի նախագահների համատեղ հայտարարությունը ցույց տվեց, որ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ երկրները, ինչպես և միջազգային հանրությունը, հոգնել են Բաքվի վարած երկակի խաղից: Այս առումով համատեղ հայտարարությունը մեզ համար անսպասելի չէր»,- ասաց Շարմազանովը:
Նրա կարծիքով՝ Հայաստանն ու ԼՂՀ-ն այսպիսով հայտնվել են ավելի շահավետ վիճակում, քան Ադրբեջանը, «ինչի մասին վկայում է Ադրբեջանում սկսված խուճապը»:
Ռուսաստանի, ԱՄՆ–ի և Ֆրանսիայի նախագահներ Դմիտրի Մեդվեդևը, Բարաք Օբաման և Նիկոլյա Սարկոզին հանդես են եկել հայտարարությամբ, որում ասվում է, որ Երևանին և Բաքվին կներկայացվի Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ վերջին առաջարկությունների տարբերակը:
Հայտարարության մեջ նախագահները հանձնարարում են իրենց միջնորդներին Ադրբեջանի և Հայաստանի նախագահներին ներկայացնել 2007 թվականի նոյեմբերի 29-ի մադրիդյան փաստաթղթի թարմացված տարբերակը, որը պարունակում է համանախագահների հիմնական սկզբունքների ձևակերպումների վերաբերյալ վերջին առաջարկությունները:
Զուգահեռ հրապարակվել են Ղարաբաղյան հիմնահարցի կարգավորման հիմնական սկզբունքները:
Այդ սկզբունքների թվում են, մասնավորապես, հանրաքվեի միջոցով ԼՂՀ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրագործումը, Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միջև ընդհանուր ցամաքային սահմանի առկայության անհրաժեշտությունը, անվտանգության երաշխիքների տրամադրումը։
«ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի երեք անդամ-պետությունները ԼՂՀ-ն ճանաչել են որպես ազգի ինքնորոշման իրավունքի սուբյեկտ: Սա Հայաստանի վարած արտաքին քաղաքականության անվիճելի նվաճումն է»,- ասաց Շարմազանովը:
Նա ընդգծեց նաև, որ ոչ մի փաստաթուղթ չի ստորագրվի առանց ԼՂՀ մասնակցության՝ նշելով, որ, այդուհանդերձ, բանակցությունները Հայաստանի կողմից բոյկոտի չեն ենթարկվի այն պատճառով, որ դրանցում Լեռնային Ղարաբաղիը չի մասնակցում:
Պատգամավորը զերծ մնաց շուտով ղարաբաղյան հարցով որևէ փաստաթուղթ ստորագրելու հետ կապված որևէ կանխատեսումից:
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկիզբ է առել 1988 թ.-ին, երբ հիմնականում հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին։
1991 թ. դեկտեմբերի 10-ին, Խորհրդային Միության փլուզումից մի քանի օր առաջ, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցավ հանրաքվե, որի ժամանակ բնակչության ճնշող մեծամասնությունը՝ 99,89 տոկոսը Ադրբեջանից ամբողջովին անկախանալու կողմ քվեարկեց։
Դրանից հետո սկսվեցին լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ, որոնց հետևանքով Ադրբեջանը կորցրեց վերահսկողությունը Լեռնային Ղարաբաղի և նրան հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ։
1994 թ.-ի մայիսի 12-ին՝ զինադադարի մասին համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները։ Պատերազմի հետևանքով երկու կողմից զոհվեց մոտավորապես 25-30 հազ մարդ և մոտ մեկ միլիոնը ստիպված եղավ լքել բնակավայրերը։
Զինադադարի ռեժիմի մասին համաձայնությունը պահպանվում է մինչ այժմ։
1992 թ.-ից մինչ օրս ընթանում են բանակցություններ հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան։-0-
