Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման մասին արձանագրություններն անընդունելի են Հայաստանի համար, կարծում է հայ քաղաքագետ Լևոն Մելիք-Շահնազարյանը։
Օգոստոսի 31-ի երեկոյան Թուրքիայի և Հայաստանի արտգործնախարությունները, ինչպես նաև Շվեյցարիայի Արտաքին գործերի դեպարտամենտը հայտարարեցին, որ Հայաստանի հետ բանակցություններում, որոնք տարվում են Շվեյցարիայի միջնորդությամբ, պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել «Դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու մասին արձանագրության» և «Երկկողմ հարաբերությունների զարգացման մասին արձանագրության» ստորագրմանը վերաբերող «ներքաղաքական խորհրդատվությունների» սկզբի մասին: Քաղաքական խորհրդատվությունները ծրագրվում է ավարտել վեց շաբաթվա ընթացքում, որից հետո կստորագրվի երկու արձանագրություն, որոնք կհանձնվեն երկու երկրի խորհրդարանների հաստատմանը:
Նրա խոսքերով, այդ արձանագրություններն անուղղակիորեն նշանակում են 1921 թվականի Ղարսի պայմանագրի ճանաչում։ «Եթե մենք ճանաչում ենք թուրքական սահմաններն, ապա դա նշանակում է, որ մենք համաձայնում ենք Ղարսի պայմանագրի հետ։ Իսկ այն, ինչպես և Մոսկվայի պայմանագիրն անօրինական է և անընդունելի»,- ասաց Մելիք-Շահնազարյանը լրագրողներին։
Ղարսի պայմանագիրը կնքվել է 1921թ. հոկտեմբերի 13-ին քեմալական Թուրքիայի և Անդրկովկասի խորհրդային հանրապետությունների կողմից։ Պայմանագրով հստակեցվում էր Թուրքիայի և Անդրկովկասյան հանրապետությունների սահմանը։
Պայմանագրի 5-րդ հոդվածի համաձայն, Թուրքիայի, Հայաստանի և Ադրբեջանի կառավարությունները համաձայնում էին, որ Նախիջևանի մարզն առանձին ինքնավար հանրապետություն էդառնում Ադրբեջանի կազմում։ Ղարսի պայմանագիրը հիմնականում կրկնում էր 1921թ. Մոսկվայի պայմանագրի դրույթները, որը ոտնահարում էր Հայաստանի կենսական շահերը։
Նրա խոսքերով, փաստաթղթում տեղ են գտել սխալ ձևակերպումներ։ «Սա ասում է այն մասին, որ փաստաթուղթը կազմվել է հապճեպ և խորությամբ չի դիտարկվել։ Ես հույս ունեմ, որ այս արձանագրությունները չեն վավերացվի Հայաստանի կողմից»,- ասաց փորձագետը։
Ըստ նրա, լավ կլիներ, որ առաջին հերթին Թուրքիան չվավերացներ այս արձանագրությունները, «քանի որ այնտեղ էլ այդքան ուրախ չեն» ադրբեջանական գործոնի պատճառով։
Հայաստանի և Թուրքիայի միջև բացակայում են դիվանագիտական հարաբերությունները, իսկ 1993 թվականից պաշտոնական Անկարայի նախաձեռնությամբ փակվել է հայ-թուրքական սահմանը:
Թուրքիան առաջ է քաշում մի շարք նախապայմաններ՝ երկկողմ հարաբերությունների հաստատման համար, մասնավորապես, Հայաստանի կողմից Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման քաղաքականությունից հրաժարվելը, երբ սրի էր քաշվել շուրջ մեկուկես միլիոն հայ, Հայաստանի կողմից Թուրքիայի սահմանների ճանաչումը։
Հարաբերություններում առաջին տեղաշարժերը նկատվեցին 2008 թ.-ի սեպտեմբերի 6-ին, երբ Թուրքիայի նախագահ Աբդուլա Գյուլը ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հրավերով առաջին անգամ այցելեց Երևան՝ 2010 թ.-ի աշխարհի առաջնության ընտրական փուլի շրջանակներում Հայաստանի և Թուրքիայի հավաքականների միջև ֆուտբոլային հանդիպումը դիտելու նպատակով։ Այցի ընթացքում երկու պետությունների ղեկավարները քննարկեցին երկկողմ հարաբերությունների հաստատման հնարավորությունները։-0-
