ԵՐԵՎԱՆ, 5 օգոստոսի./Նովոստի–Արմենիա/. Ինչպե՞ս կարող է ֆիշինգը վտանգավոր լինել օգտատերերին։ Ովքեր չկռահեցին, պարզաբանենք, որ ֆիշինգը ինտերնետային խարդախություն է, երբ մարդկանցից խաբեությամբ ստանում են տարբեր տվյալներ։
Ֆիշինգն ամենից հաճախ տարածվում է զանգվածային ծանուցումների միջոցով, որոնք իբր ստացվում են հայտնի ընկերություններից կամ նույնիսկ ձեր բանկից։ Այդ ծանուցումներում ձեզ խնդրում են շտապ թարմացնել կամ հաստատել անձնական տվյալների իսկությունն` անցնելով ին–որ հղումով։ Եվ եթե դուք մուտքագրեք ձեր տվյալները, չարագործները կկարողանան հասանելիություն ստանալ ձեր բանկային հաշիվների ֆինանսական միջոցներին։ Նրանք նաև կարող են վաճառել ձեր անձնական տվյալները «սև» շուկայում` ստանալով աստղաբաշխական շահույթ։
Ծրագրավորող, կիբերանվտանգության փորձագետ Սամվել Հայրապետյանի հինգ խորհուրդները կօգնեն խուսափել նման իրավիճակներից և չհայտնվել կիբեր–խաբեբաների ծուղակում։
1. Ակտիվացնել երկգործոն նույնականացումը
Սոցցանցերի օգտահաշիվները պաշտպանելու համար պետք է ակտիվացնել երկգործոն նույնականացումը և կապել այն Google–ի նույնականացման հավելվածին։ Դրա համար պետք է մուտք գործել Facebook–ի օգտահաշիվ, բացել կարգավորումներն ու մուտք գործել «Անվտանգություն» բաժին։ Այնտեղ պետք է գտնել «Միացնել երկգործոն նույնականացումը» կետը և սեղմել այն։
Եթե օգտատերն ակտիվացրել է երկգործոն նույնականացումը, օգտահաշիվը շատ ավելի դժվար կլինի կոտրել, քան սովորական գաղտնաբառի դեպքում։
Երկգործոն նույնականացումն օգտահաշվի լրացուցիչ պաշտպանություն է։ Սակայն պետք է հիշել, որ անհնար է օգտահաշիվը դարձել ամբողջությամբ անխոցելի։
2. Ակտիվացնել Google նույնականացման հավելվածը
Պետք է ներբեռնել հավելվածն ու անծանոթ սարքավորումից մուտք գործելու ժամանակ օգտվել այդ հավելվածի կողմից գեներացված մեկանգամյա կոդից։ Ընդ որում չպետք է մոռանալ պահպանել մեկանգամյա ռեզերվային կոդերը, որոնք կարելի է մուտքագրել, եթե հնարավոր չէ օգտվել հավելվածից։
3. Չվստահել կասկածելի հավելվածներին
Անձնական տվյալներն ու սոցցանցերի օգտահաշիվները պաշտպանելու համար մի ներբեռնեք կասկածելի հավելվածներ, որոնք առաջարկում են գումար վաստակել, տեսնել, թե ով է մտել ձեր էջ, հետևել տարբեր մարդկանց։
Պետք է խուսափել կասկածելի հավելվածներից, եթե չեք ցանկանում, որ ձեր հեռախոս վիրուս մտնի։ Վիրուսները չեն կարող ինքնուրույն մտնել, նրանց անհրաժեշտ է որոշակի ճանապարհ` WiFi ցանցից մինչև տարբեր հավելվածներ։
4. Զգույշ լինել գաղտնաբառերի հարցում
Մի ներբեռնեք չստուգված հավելվածներ, որոնք ունեն ցածր վարկանիշ, ինչպես նաև մի գրանցվեք տարաբնույթ հարթակներում։ Գրանցման ժամանակ պետք չէ ամենուր օգտագործել AppStore–ի և iCloude–ի գաղտնաբառերը, քանի որ, օրինակ, Apple–ի դեպքում AppStore–ի և iCloude–ի մուտքանվան և գաղտնաբառի կորստի դեպքում օգտատերը կորցնում է Apple-ի բոլոր ֆունկցիաները։
5. Կապի մեջ լինել կայքի ստեղծողի հետ
Կայքեր ունեցող օգտատերերը պետք է կապի մեջ լինեն կայքերի ստեղծմամբ զբաղվող ծրագրավորողների հետ և ավելի ուշադիր լինեն խոցելի հատվածների հարցում։ Պետք է նաև ուշադրություն դարձնել տեսախցիկներին, որոնց միջոցով հաքերները կարող են գաղտնագողություն իրականացնել տեղեկատվություն ստանալու համար։ Այս դեպքում անհրաժեշտ է միանգամից թարմացնել գաղտնաբառերն ու մուտքանունները, ինչպես նաև փակ պահել համակարգչային պորտը։
Նյութը պատրաստվել է ԱՄԻ «Նովոստի–Արմենիա»– ի և ՀՀ կենտրոնական բանկի Սպառողների շահերի պաշտպանության և ֆինանսական կրթման կենտրոնի (www.abcfinance.am) «Ֆինանսական գրագիտություն» համատեղ նախագծի շրջանակում։-0-
