Արևմտյան Հայաստանի տարածքում գրեթե չեն պահպանվել հայկական քրիստոնեական հուշարձաններ. փորձագետ
Հայկական մշակութային վիթխարի ժառանգությունից Արևմտյան Հայաստանի տարածքում՝ մոտավոր հաշվարկներով, պահպանվել է հուշարձանների միայն 3-4%-ը, որոնք գոյություն են ունեցել մինչև Հայող ցեղասպանությունը։
Այդ մասին երեքշաբթի «Մշակութային ցեղասպանություն» միջազգային գիտաժողովի ժամանակ հայտնեց Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հասարակական կազմակերպության երևանյան գրասենյակի ղեկավար Սամվել Կարապետյանը։
«Բավական է նշել, որ 2000 բանակավայրերից, որոնք մինչև 1915թ.-ը հայկական էին, այսօր Արևմտյան Հայաստանի տարածքում ոչ մեկը չի պահպանվել»,- ասաց Կարապետյանը։
Ըստ նրա՝ Նախիջևանում և Հին Ջուղայում նույնպես գրեթե լիովին քանդված են հայկական պատմական հուարձանները։
«Նախիջևանի բոլոր 218 հայկական եկեղեցիները, տաճարները, մատուռները ամբողջովին ոչնչացվել են»,- ասաց Կարապետյանը։
Կարապետյանի կարծիքով՝ աննշան դրական կողմ է այն, որ Արևմտյան Հայաստանի և Ադրբեջանի տարածքներում դիտավորյալ ոչնչացվում են միայն հայկական քրիստոնեական հուշարձանները։
«Թուրքերն ու նրանց կրտսեր եղբայրները՝ադրբեջանցիները, միամիտորեն կարծում են, որ հայկական են միայն այն հուշարձանները, որոնք ստեղծվել են քրիստոնեական դարաշրջանում»,- ասաց նա։
Այդ կապակցությամբ փորձագետն ավելացրեց, որ հայկական մշակութային ժառանգության բազմաթիվ անգին նմուշներ՝ ստեղծված մինչև քրիստոնեության շրջանը, դուրս են մնում նրանց տեսադաշտից։
Չնայած նրան, որ հուշարձանները չեն դիտվում իբրև հայկական, Կարապետյանի կարծիքով, դրական է այն, որ դրանք, համենայն դեպս, պահպանվում են։
Հայկական խաչքարերի զանգվածային ոչնչացում է արձանագրվել 1998 թ.-ին, երբ ադրբեջանական կողմը բուլդոզերներով հողին հավասարեցրեց հայկական գերեզմանոցների մեծ տարածքը։ Համաշխարհային հանրության կողմից Ադրբեջանի գործողությունների դատապարտումից հետո ոչնչացումները դադարեցվեցին, որոնք վերսկսվեցին 2003 թ.-ին։
Բազմաթիվ խաչքարեր թաղվել են հողի տակ, մյուսները ավերվել են և նետվել Արաքս գետը։ Հին Ջուղայի հայկական գերեզմանոցում լիովին ոչնչացվել է 3500 խաչքար, այն 10 հազարից, որոնք դեռևս պահպանվել էին 2005-ի դեկտեմբերին։
Նախիջևանը պատմական Հայաստանի մի մասն է և գտնվել է Հայաստանի առաջին հանրապետության կազմում՝ 1918-1920 թթ.-ին։ Խորհրդային ժամանակներում Նախիջևանը կամայականորեն բաժանել են Հայաստանից և հանձնել Ադրբեջանին։ Այս ամենի հետևանքով տարածաշրջանի հայ բնակչությունը վտարվել է՝ խտրական և տնտեսական ճնշման քաղաքականության արդյունքում։-0-
