Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության վերսկսման հավանականությունը շատ մեծ է. ռուսաստանցի փորձագետ

Ադբեջանաղարաբաղյան հակամարտության գոտում պատերազմի վերսկսման հավանակաանությունը շատ մեծ է, կարծում է Աշխարհաքաղաքական գիտությունների ռուսական ակադեմիայի նախագահության անդամ Արայիկ Սարգսյանը։

Նրա խոսքերով՝ գոյություն ունի երկու սցենար, որ կարող է ազդակ հաղորդել Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի վերսկսման գործընթացի զարգացմանը։

«Առաջին սցենարը պայմանավորված է ռուս-ադրբեջանական, իսկ երկրորդը՝ ադրբեջանաբրիտանական համագործակցությամբ»,- երկուշաբթի մամուլի ասուլիսում ասաց Սարգսյանը։

Փորձագետը նշեց, որ ադրբեջանառուսական համագործակցությունը համընկնում է ռուսական «Գազպրոմ» ընկերության շահերի հետ՝ էներգետիկ նախագծերի իրականացման հարցում։

Հունիսի վերջին կայացած  եռակողմ հանդիպման ընթացքում «Գազպրոմի» ղեկավար Ալեքսեյ Միլլերը և Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերության ղեկավար Ռովնագ Աբդուլաևը պայմանագիր ստորագրեցին «Շահ-Դենիզ» հանքավայրից գազի մյուս գնորդների նկատմամբ ռուսական ընկերության առավելության վերաբերյալ ։ Հանդիպմանը կողմերը նաև ռուսական ընկերության կողմից Ադրբեջանից 500 մլն. խորանարդ մետր գազ գնելու պայմանավորվածություն ձեռք բերեցին հաջորդ  տարվա հունվարի մեկից՝ ծավալի հետագա  մեծացման հեռանկարով։

Սարգսյանը վստահ է, որ Ռուսաստանը վերջին հաշվով շահագրգռված է Ադրբեջանի նավթային հանքավայրերի ձեռքբերումով, ինչը նվազեցնում է նրա հետաքրքրվածությունը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործում։

«Քանի դեռ Ռուսաստանում չի մշակվել արտաքին քաղաքականության հստակ ռազմավարություն, հակամարտության վերսկսումն Արցախում հավանական է 90 տոկոսով»,- նշեց Սարգսյանը։

Ըստ նրա՝ ղարաբաղյան հակամարտության վերսկսման երկրորդ սցենարը պայմանավորված է բրիտանական նավթային «Բրիթիշ Պետրոլիում» հսկայի շահերով։

«Պատահական չէ, որ երբ հուլիսի 13-ին Անկարայում ստորագրվեց միջկառավարական պայմանագիր «Նաբուկո» նախագծի իրականացման վերաբերյալ, Ադրբեջանի նախագահը գտնվում էր Լոնդոնում և նրա թույլտվությամբ սկսեց սպառնալ հայերին ղարաբաղյան պատերազմի վերսկսմամբ»,- նշեց փորձագետը։

Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկիզբ է առել 1988 թ.-ին, երբ հիմնականում հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից  դուրս գալու մասին։

1991 թ. դեկտեմբերի 10-ին, Խորհրդային Միության փլուզումից մի քանի օր առաջ, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցավ հանրաքվե, որի ժամանակ բնակչության ճնշող մեծամասնությունը՝ 99,89 տոկոսը Ադրբեջանից ամբողջովին անկախանալու կողմ քվեարկեց։

Դրանից հետո սկսվեցին լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ, որոնց հետևանքով Ադրբեջանը կորցրեց վերահսկողությունը Լեռնային Ղարաբաղի և նրան հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ։

1994 թ.-ի մայիսի 12-ին՝ զինադադարի մասին համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները։ Պատերազմի  հետևանքով երկու կողմից զոհվեց մոտավորապես 25-30 հազ մարդ և մոտ  մեկ միլիոնը ստիպված եղավ լքել  բնակավայրերը։

Զինադադարի ռեժիմի մասին համաձայնությունը պահպանվում է մինչ այժմ։

1992 թ.-ից մինչ օրս ընթանում են բանակցություններ հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան։-0-