Հայ գիտնականները «Արենի 1» քարանձավային համալիրում նոր սենսացիոն հայտնագործություններ են խոստանում

ԵՐԵՎԱՆ, 21 հունվարի. /Նովոստի-Արմենիա/. Ապագայում նոր սենսացիոն գտածոներ ու բացահայտումներ կլինեն Հայաստանի հարավ-արևելքում գտնվող «Արենի 1» քարանձավային համալիրում, ուրբաթ մամուլի ասուլիսի ժամանակ ասաց ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի տնօրեն Պավել Ավետիսյանը:

Հնագետների միջազգային խումբը «Արենի 1» քարանձավային համալիրի հետազոտության ժամանակ գինեգործության արհեստի հին վկայություններ են հայտնաբերել, որոնք ավելի քան վեց հազար տարվա պատմություն ունեն:

Առաջին անգամ այս քարանձավում գինեգործության հետքեր էին գտնվել դեռ 2008թ.-ին: Այժմ Արենի քարանձավում գտնված մի քանի կերամիկական խեցամանների վրա հայտնաբերված նյութերի քիմիական անալիզը թույլ տվեց ապացուցել, որ քարանձավի բնակիչներն իսկապես զբաղվել են գինեգործությամբ մոտավորապես մ.թ.ա. 4000 թվականին: Բացի այդ, հնագետները հայտնաբերել են նաև մամլիչի մնացորդներ, գինու պահպանման համար նախատեսված սափորներ և «արտադրության թափոններ»՝ խաղողի հատիկներ, քամած հատապտուղների մնացորդներ,  ցողուններ:

«Աշխարհի գինեգործության և խաղողագործության արմատները մինչև այսօր այդքան էլ պարզ չեն, և «Արենի 1»-ի հետազոտությունները նոր լույս կսփռեն այդ ամենի վրա»,- ասաց Ավետիսյանը:

Ըստ նրա, Հայաստանում հայտնաբերված հին գինեգործության խաղողի սերմերի, քամած հատապտուղների և ցողունների մնացորդների ԴՆԹ-ի անալիզի արդյունքը թույլ կտա հետևել խաղողի էվոլյուցիային:

«Այսօր ԴՆԹ անալիզն անցկացվում է Կոպենհագենի գիտական լաբորատորիաներում, և մոտ ապագայում մենք արդեն կստանանք արդյունքները, որոնք կկարողանանք համեմատել այսօր աճող խաղողի տեսակների հետ, և արդյունքում արդեն որոշակի պատկերացում կունենանք խաղողի էվոլյուցիայի մասին»,- ասաց Ավետիսյանը:
Գիտնականը նշեց, որ այդ հետազոտությունները բացառապես նոր պատկերացում կտան ոչ միայն գինեգործության, այլ նաև ավելի քան 6 հազար տարի առաջ ապրած հասարակության սոցիալական կյանքի մասին:

«Խաղողի կազմակերպված աճեցումն արդեն խոսում է այն մասին, որ ոռոգման ինչ-որ համակարգ եղել է, իսկ դա իր հերթին ցույց է տալիս, որ մենք բավականին զարգացած հասարակության հետ գործ ունենք»,- ասաց նա:
Ըստ «Արենի 1»-ի պեղումների արշավախմբի հայկական մասի ղեկավար Բորիս Գասպարյանի, վայրի խաղողից անհնար է գինի ստանալ, և այդ փաստն ապացուցում է, որ 6 հազար տարի ապրած մարդիկ արդեն խաղող են աճեցրել:

«Արենի 1» քարանձավային համալիրի պեղումները մեկնարկել են 2007 թ.-ին: Բացառիկ միկրոկլիմայի շնորհիվ այս համալիրում պահպանվել են քարե դարին պատկանող օրգանական նյութեր՝ լաթի, բրդի և այլ նյութերի կտորներ, ինչը բացառիկ հնարավորություն է տալիս հնագույն տեխնոլոգիաների և մշակույթների ուսումնասիրման համար:-0-