ՀԿԵ-ի առաջնահերթությունը շարժակազմի թարմացումն է

«Հարավկովկասյան երկաթուղի» ՓԲԸ-ի ուղևորափոխադրումների տնօրինության պետ Գագիկ Մովսեսյանի հարցազրույցը

- Պարոն Մովսեսյան, արդեն ավարտվել է 2011 թվականը և ժամանակն է ամփոփել անցած տարում կատարած աշխատանքների արդյունքները: Ի՞նչ զարգացում ապրեց երկաթուղային ուղևորափոխադրումների ոլորտը 2011-ին և որո՞նք են ոլորտի հիմնական ձեռքբերումները:

- Ընդհանուր առմամբ, 2011 թվականը բավականին հաջող էր Հայաստանի երկաթուղային ուղևորափոխադրումների ոլորտի զարգացման տեսանկյունից: Անցած տարվա մեր հիմնական ձեռքբերումներից առաջին հերթին հարկ է նշել միջազգային գնացքների համար տոմսերի վաճառքի «Օրիոն» ավտոմատացված համակարգի ներդրումը մայիսի 30-ին: Այն թույլ տվեց բարելավել ուղևորների սպասարկման որակը, բացառել ուղևորների դժգոհությունը և տոմսերի կրկնակի վաճառքը, խուսափել հերթերից: «Օրիոն» համակարգի շնորհիվ մենք կարողացել ենք կազմակերպել Երևան-Բաթումի-Երևան ուղղությամբ գործող գնացքի տոմսերի նախնական վաճառքը ուղերթից 40 օր առաջ: Դա թույլ տվեց կանխատեսել գնացքի լցվածությունն ու շարժակազմի մեջ պահանջարկը: Արդյունքում Երևան-Բաթումի-Երևան գնացքի լցվածության աստիճանն արձակուրդային սեզոնին աճեց 19,2%-ով:

Բացի Երևանի, Գյումրու, Վանաձորի և Արմավիրի կայարաններից, «Օրիոն» համակարգը գործում էր նաև Արցախում, ինչը թույլ տվեց մեզ ոչ միայն սկսել երկաթուղային տոմսերի վաճառքը Հանրապետությունում, այլ նաև հեշտացնել տոմսեր վաճառքը Գորիսի, Կապանի և Սյունիքի մարզի այլ բնակավայրերի բնակչության համար: Նշեմ նաև, որ Ստեփանակերտում բացված գրասենյակի շնորհիվ վաճառվել էր 400 երկաթուղային տոմս:

Մեր երկրորդ կարևոր ձեռքբերումն էր նոր «Ալմաստ» կառամատույցի բացումը՝ Երևանի Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքում գործող համանուն գործարանի հարևանությամբ: Կառամատույցը սպասարկում է դեպի Սևան մեկնող ՀԿԵ էլեկտրագնացքները: Ամառային սեզոնին օրեկան կառամատույցից Սևանի ուղղությամբ մեկնում էին մինչև 180 ուղևոր: Ցավոք, կառամատույցը բացվեց միայն սեզոնի կեսին: Համոզված եմ, որ այս տարի «Ալմաստը» կգործի իր ամբողջ ուժով:

Երկաթուղային ուղևորափոխադրումների ոլորտում ևս մեկ կարևոր ձեռքբերում էր հսկիչ-դրամարկղային մեքենաների կիրառումը ներհանրապետական էլեկտրագնացքների տոմսերի վաճառքի դեպքում: Այս համակարգը, որն առցանց ռեժիմով միացված է տվյալների փոխանցման էկեկտրոնային համակարգին, ՀԴՄ կտրոնը հավասարեցնում է երկաթուղային տոմսին և թույլ է տալիս տարեկան խնայել մոտ 3-4 մլն դրամ: Նոր համակարգի ներդրումն օգնում է ոչ միայն հսկել տոմսարկղերի աշխատանքը, դիտարկել գնացքի լցվածությունն ամբողջ երթուղում, այլ նաև հետևել տոմսերի վաճառքի ընթացքին և ակտիվությանը:

- Ո՞րքան մեծ է պահանջարկը ՀԿԵ միջազգային գնացքների տոմսերի համար:

- Ինչպես գիտեք, ՀԿԵ-ն իրականացնում է երկու միջազգային չվերթ ՝ Երևան-Թբիլիսի-Երևան, որը գործում է հոկտեմբերից մինչև հունիսի սկիզբը, և Երևան-Բաթումի-Երևան, որը գործում է արձակուրդային սեզոնին՝ հունիսի կեսից մինչև սեպտեմբերի ավարտը:

Բաթումի ուղևորվող «Հայաստան» ֆիրմային գնացքը մեծ պահանջարկ ունի ուղևորների կողմից: 2011 թվականին՝ հունիսի 15-ից մինչև սեպտեմբերի 30-ը գնացքի ծառայություններից օգտվեցին 42,2 հազ. ուղևոր՝ 2010 թվականի 40,3 հազ. դիմաց: Այսպիսով` ուղևորափոխադրումների ծավալի աճը կազմեց 4,7%: Գնացքը կազմված է 6 վագոնից, սակայն օգոստոսյան ամենաթեժ օրերին գործում է 12 վագոն: Հատուկ նշեմ, որ արձակուրդային սեզոնին ՀԿԵ-ն ուղևորափոխադրումների ավելի մեծ ծավալներ կցուցադրեր, քանի որ տոմսերի պահանջարկը շատ մեծ էր:

Սակայն մենք շարժակազմի դեֆիցիտի խնդիր էինք ունեցել՝ պիկ օրերին մեր տրամադրության տակ էին միայն 12 վագոն, մինչդեռ պահանջվում էր 15 վագոն:

Այս տարի նման խնդիրները բացառված են: Հատուկ «Արմենիա» ֆիրմային գնացքի համար 2011 թվականին Վորոնեժում մենք 7 վագոն էինք վերանորոգել, որոնք տվյալ պահին կոնսերվացված են Գյումրիում և կշահագործվեն այս ամառ:

Իսկ ինչ վերաբերվում է Երևան-Թբիլիսի-Երևան չվերթին, ապա այն նույնպես պահանջված է ուղևորների կողմից և պահանջարկը ավելանում է հատկապես Ամանորյա տոների ժամանակ:
Ընդհանուր առմամբ 2011 թվականին միջազգային հաղորդակցությունում փոխադրվել էր 57,5 հազ. ուղևոր՝ 2010-ի 53,7 հազ. ուղևորի դիմաց:

- Որո՞նք են Ուղևորափոխադրումների տնօրինության գործունեության առաջնային ուղղությունները 2012 թվականի համար:

-2012 թվականի համար նախանշված մեր աշխատանքների առաջնահերթություններից ամենագլխավորը լինելու է էլեկտրագնացքների արդիականացումը: Գաղտնիք չէ, որ շահագործվող վագոնների մեծ մասը կազմում են 1950-1980 թթ. արտադրության վագոնները: Այդ պատճառով էլ 2012-2020 թթ. ՀԿԵ ՓԲԸ Ուղևորափոխադրումների հայեցակարգը նախատեսում է շարժակազմի թարմացումը: 2012 թվականին մենք նախատեսում ենք նաև գնացքների արագությունների ավելացումը մինչև 100 կմ/ժամ Երևան-Արմավիր, Երևան-Արտաշատ և Երևան-Գյումրի ուղղություններում: Դա թույլ կտա էապես բարձրացնել երկաթուղային ուղևորափոխադրումների մրցունակությունն ավտոմոբիլային փոխադրամիջոցների նկատմամբ:

Բացի այդ, ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարության հետ համատեղ մենք նախատեսում ենք տրանսպորտային հանգույցների ստեղծումը Երևանի, Արմավիրի, Արտաշատի, Գյումրիի կայարաններում, ինչը երկաթուղի կներգրավվի նոր ուղևորների հոսքը: Նշեմ, որ 2011 թվականին ավտոտրանսպորտով Երևանից Գյումրի տեղափոխված ուղևորների քանակը կրճատվել էր 26%, այն դեպքում, երբ երկաթուղային ուղևորափոխադրումների ծավալն աճեց 34%-ով: Եթե 2010 թվականին երկաթուղային և ավտոմոբիլային ուղևորափոխադրումների հարաբերակցությունն այս ուղղությունում կազմում էր 1:1, ապա 2011-ին այս ցուցանիշը կազմում էր արդեն 1,6:1: Մեր կանխատեսումներով, Երևան-Գյումրի ուղղությունում գործող գնացքների արագության ավելացումը, ուղևորների համար հարմարավետ պայմանների ստեղծումն երկաթուղի կներգրավվի ամսեկան մոտ 5-6 հազ. նոր ուղևոր:

Նշեմ նաև, որ Արմավիր-Երևան ուղղությունում 2011 թվականին արձանագրվել է ինչպես ավտոմոբիլային, այնպես էլ երկաթուղային ուղևորափոխադրումների ծավալների կրճատումը: Օրինակ, ավտոտրանսպորտի համար նվազման ցուցանիշը կազմեց 7%, իսկ երկաթուղային տրանսպորտի համար՝ 27%: Չնայած դրան, երկաթուղային և ավտոմոբիլային ուղևորափոխադրումների հարաբերակցությունները կազմեցին 2011 թվականին 9:1, իսկ 2010-ին այն կազմեց 11:1: Երկաթուղային այս ուղղության արդիականացումը, ուղևորության ժամանակի կրճատումն ամսական երկաթուղի կբերի մոտ 1 հազ. նոր ուղևոր:

Նույնքան նոր ուղևոր կներգրավվի նաև Երևան-Արտաշատ ուղղության արդիականացումը:

Այսպիսով, նշված երեք ուղղություններով ուղևորափոխադրումների ծավալների աճը կարող է կազմել մինչև 15%, իսկ եկամուտները կարող են ավելանալ 16 մլն. դրամով: 

Իսկ ինչ վերաբերվում է միջազգային երկաթուղային ուղևորափոխադրումների ոլորտի արդիականացմանը, ապա կարող եմ ասել, որ այս տարի գնացքների կազմում մենք նախատեսում ենք գործարկել ուղեբեռի վագոնները, վագոն-ռեստորանները և վագոն-բուֆետները, ինչպես նաև զարգացնել տաք սննդի մատուցման ծառայությունները:

- Երկաթուղում քննարկվում էր նաև դիզելային ռելսային ավտոբուսների գործարկումը ներհանրապետական հաղորդակցությունում: Ո՞ր փուլում է գտնվում այդ նախագիծը:

-Այո, մենք քննարկում ենք նման ավտոբուսների գործարկումն Երևան-Արմավիր և Երևան-Արտաշատ ուղղություններում: Դիզելային ռելսային ավտոբուսի արագությունը կազմում է մոտ 120 կմ/ժամ, իսկ վառելիքի ծախսը՝ 40 լիտր 100 կմ համար: Նստատեղերի քանակը ռելսային ավտոբուսում կազմում է 78, իսկ ընդհանուր տարողությունը կազմում է 160 ուղևոր: 

Երևան-Արմավիր և Երևան-Արտաշատ ուղղություններում ռելսային ավտոբուսների գործարկումը կբերի ամսական մոտ 16 մլն դրամի տնտեսմանը վառելիքի գծով, իսկ տարեկան տնտեսումը կկազմի արդեն 192 մլն դրամ: Ամեն ուղղությունից ստացվող միջին ամսեկան եկամուտը կազմելու է 1,6 մլն դրամ, բացի այդ երկաթուղի կներգրավեն նոր ուղևորներ:

Ռուսական արտադրության մեկ ռելսային ավտոբուսի արժեքը կազմում է մինչև 30 մլն. ռուբլի (մոտ 360 մլն. դրամ) և ծախսված գումարը կմարվի 4 տարվա ընթացքում: 

- Ի՞նչ միջոցառումներ են նախատեսված ՀԿԵ կայարանային համակարգի զարգացման ուղղությամբ:

-  2012 թվականին մենք կենտրոնանալու ենք կայարանային համակարգի արդյունավետ շահագործման հարցի վրա՝ աշխատելով պետական և մասնավոր հատվածների համագործակցության և գովազդային գործունեության զարգացման ուղղություններով: «Երևան» կայարանի հարցով կարող եմ նշել, որ շենքի ձախ հատվածը նախատեսվում է տրամադրել վարձակալությանը բանկային գործունեությունը ծավալելու նպատակով, իսկ աջ հատվածը կտրամադրվի իմիջ կենտրոնի բացման համար: Աջ հատվածում նաև նախատեսվում է անցկացնել տարբեր գեղեցկության և իմիջմեյքերների մրցույթներ: Բացի այդ մենք պատրաստվում ենք վարձակալությանը հանձնել նաև կայարանի ստորգետնյա անցումը՝ այստեղ բացվելու է նոր առևտրի կենտրոնը: 

Գյումրիի և Վանաձորի կայարաններում նախատեսվում է բացել երիտասարդական կենտրոններ, ինչպես նաև հարսանյաց սրահներ: Իսկ Վանաձորի կայարանում նախատեսվում է նաև տուրիստական և հյուրանոցային համալիրների զարգացումը:

Նշված երեք կայարանները կապահովվեն անլար Wi-Fi ինտերնետային կապով, կայարանների տարածքում կբացվեն առևտրի և սննդի օբյեկտները, կազմակերպվելու են տաքսի և ավտովարձույթի ծառայությունների մատուցումը:

- Ի՞նչ նոր ծառայություններ է նախատեսում տրամադրել ՀԿԵ-ն 2012 թվականին:

-2012 թվականին մենք նախատեսում ենք սկսել «Ռուսական երկաթուղիներ» ԲԲԸ և Վրացական երկաթուղի ընկերության գնացքների տոմսերի վաճառքը: 2011 թվականին մենք արդեն սկսեցինք մեր հաճախորդներին մատուցել դեպի ռուսական և ուկրաինական սևծովյան առողջարաններ տրանզիտային ուղևորության կազմակերպման ծառայությունը: Անցյալ տարի այս ծառայությունից 30 ուղևոր էր օգտվել, ինչը բավականին լավ ցուցանիշ է պիլոտային նախագծի համար:

Այս տարի մենք պատրաստվում ենք զարգացնել տրանզիտային ուղևորների համար նախատեսված ծառայությունների ցանկը և սկսել ուղևորափոխադրումները Երևան-Բաթումի-Սոչի-Ռուսաստանի այլ քաղաքներ, Երևան-Բաթումի-Սոչի-Ղրիմ, Երևան-Բաթումի-Իլիչևսկ-Ուկրաինայի այլ քաղաքներ և Երևան-Բաթումի-Թուրքիայի քաղաքներ ուղղություններով:

Տուրիստական ընկերությունների հետ համատեղ մենք նախատեսում ենք սեփական զբոսաշրջիկային տուրեր կազմակերպել: Այս տարի մենք այցելեցինք Հայաստանի մի քանի տեսարժան վայրեր և քննարկեցինք երկաթուղային տուրերի կազմակերպման հարցը: Սակայն մենք չենք պատրաստվում սահմանափակվել միայն ներքին տուրերով և քննարկում ենք նաև նման միջազգային տուրերի կազմակերպելու հարցը: Օրինակ, 2011 թվականից ՀԿԵ-ն վրացական ընկերությունների հետ առաջարկում է համատեղ տուրեր Վրաստանի տեսարժան վայրերով:

- Երկաթուղային ուղևորափոխադրումների ինչպիսի՞ հեռանկարներ եք տեսնում Դուք միջնաժամկետ կտրվածքում:

- Ինչպես ես արդեն նշեցի, ՀԿԵ-ում մշակված է Ուղևորափոխադրումների զարգացման հայեցակարգը 2012-2020 թթ. համար: Համաձայն այս հայեցակարգին, մինչև 2015 թվականը նախատեսվում է մինչև 140 կմ/ժամ բարձրացնել Երևան-Արմավիր և Երևան-Արտաշատ ուղղություններով գործող էլեկտրագնացքների արագությունը, մինչև 2 ժամ կրճատել Երևանից Գյումրի ուղևորության ժամանակը: Միայն ժամանակի կրճատման պարագայում ուղևորափոխադրումների ծավալները տեղական հաղորդակցությունում կաճեն 12%-ով: 

Արդեն 2012 թվականին նախատեսվում է սկսել Շորժա-Վարդենիս հատվածում գտնվող 10 կառույցների վերականգնումը: 2015 թվականին նախատեսվում է շահագործման հանձնել երևանյան Ալմաստ կառամատույցից Վարդենիս տանող ուղղությունը: 80 կմ/ժամ նախատեսվող արագության պարագայում Ալմաստից Վարդենիս ուղևորության ժամանակը կկազմի 2 ժամ 15 րոպե, իսկ ամսեկան ուղևորափոխադրումների ծավալները կկազմեն 2.5 հազ. ուղևոր:

Ինչպես գիտեք, նաև ծրագրավորվում է Երևան կայարանից դեպի Զվարթնոց օդանավակայան տանող մինի-աերոէքսպրեսների համար նախատեսվող երկաթուղային գծի կառուցումը: Հայաստանի Հանրապետության տրանսպորտի և կապի նախարարության հետ համատեղ ՀԿԵ ՓԲԸ-ն արդեն հայտ է ներկայացրել նշված ուղղության նախագծման համար:

Իսկ 2020 թվականին ներհանրապետական հաղորդակցությունում նախատեսվում է բարձր արագությամբ փոխադրումների զարգացումը, ժամանակակից երկաթուղային համակարգի ստեղծումը առաջատար տեխնոլոգիաների հիմքի վրա, ինչը թույլ կտա ապահովել բարձ շարժունակությունն ու անվտանգությունը: Մինչև 2020 թվականը Երևան-Արմավիր, Երևան-Արտաշատ, Երևան-Գյումրի հատվածներում նախատեսվում է շահագործման հանձնել «Սիմենս» գնացքը:

Երևան-Արմավիր, Երևան-Արտաշատ և Գյումրի-Արտենի հատվածներում գործող գնացքների արագությունը նախատեսվում է հասցնել 160 կմ/ժամի, իսկ Արաքս-Արտենի հատվածում՝ մինչև 100 կմ/ժամ: Միևնույն ժամանակ, Արմավիր և Արտաշատ ուղևորության ժամանակը կկրճատվի մինչև 17 րոպե, իսկ Երևանից Գյումրի՝ մինչև 1 ժամ 12 րոպե:

Հաշվի առնելով Դիլիջանում բանկային կենտրոնի ստեղծման կառավարական ծրագիրը՝ մինչև 2020 թվականը նախատեսվում է լայնացնել Վանաձոր-Ֆիոլետովո հատվածում կատարվող ներհանրապետական փոխադրումների ցանցը: Մենք պատրաստվում ենք նաև շահագործմանը հանձնել նոր Ալմաստ-Վանաձոր երկաթուղային գիծը, որը թույլ կտա Երևանից Վանաձոր հասնել 1.5 ժամում: Հիշեցնեմ, որ նույն ուղևորության ժամանակը գործող ավտոճանապարհով կազմում է 2 ժամ: Մեր կանխատեսումներով, նոր հատվածում գործող գնացքներն ամսեկան կսպասարկեն 8-10 հազ. ուղևոր:

Երկաթուղին պատրաստվում է նաև լայնացնել դեպի Ծաղկաձոր տանող ցանցը՝ այստեղ մեծ հաջողությամբ կարող են գործել ռելսային ավտոբուսները:

- Իսկ ի՞նչ հեռանկարներ կան միջազգային հաղորդակցությունում:

- Արդեն 2015 թվականին մենք նախատեսում ենք լայնացնել երկաթուղային ուղևորափոխադրումների ցանցը և դուրս գալ Ռուսաստանի և ԱՊՀ այլ երկրների երկաթուղիներ: Օրինակ, մենք նախատեսում ենք գործարկել Երևան-Մոսկվա գնացքը, որի ուղևորության ժամանակը կազմելու է 45 ժամ: Մինչև 2015 թվականը մենք նախատեսում ենք թարմացնել ՀԿԵ վագոնային պարկը և հասցնել այն 150 վագոնի: Օրինակ, միայն 10 վագոնից կազմված և շաբաթական երկու անգամ մեկնող Երևան-Մոսկվա-Երևան գնացքի համար անհրաժեշտ են լինելու 40 վագոն:

Բացի այդ մենք նախատեսում ենք նաև կազմակերպել տուրիստական գնացքներ, էլեկտրոնային տոմսերի համակարգ ներդնել, ինչպես նաև գործարկել նման տոմսերի տպելու համար տրանզակցիոն տերմինալը և ինքնասպասարկման կերպով տոմսերի վաճառքի տրանզակցիոն տերմինալը:

Միջազգային հաղորդագրությունում ուղևորափոխադրումների զարգացումը նախատեսում է 2015թ.-ին կրկնակի ավելացնել ուղևորահոսքը:

Իսկ արդեն 2020 թվականին մենք նախատեսում ենք դուրս գալ միջազգային մակարդակ և ինտեգրվել Արևմուտք-Արևելք տրանսպորտային-լոգիստիկ համակարգ: Այստեղ չի բացառվում Հայաստան-Թուրքիա-Բոսֆորի ստորջրյա թունել-Եվրոպա երթուղով երկաթուղային ուղևորափոխադրումների իրականացումը:  -0-