ԵՐԵՎԱՆ, 4 հունվարի./Նովոստի-Արմենիա/. International Crisis Group (ICG) կազմակերպությունն իր տարեկան
ակնարկում անդրադարձել է աշխարհում առկա 10 հակամարտություններին և ներկայացրել 2023 թվականի կանխատեսումները, այդ թվում՝ ղարաբաղյան հակամարտության տարածաշրջանում։
Ըստ կազմակերպության՝ Ուկրաինայի պատերազմի ազդեցությունը հատկապես սուր է եղել Հարավային Կովկասում, իսկ Լեռնային Ղարաբաղում վերջին պատերազմից երկու տարի անց Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարծես թե շարժվում են դեպի նոր առճակատում։
ICG -ի կանխատեսմամբ, նոր պատերազմը կլինի ավելի կարճ, բայց ոչ պակաս դրամատիկ, քան 2020-ի վեցշաբաթյա հակամարտությունը, որի ընթացքում զոհվեց ավելի քան 7000 զինվոր, ադրբեջանական զինուժը ջախջախեց հայկական ուժերը Լեռնային Ղարաբաղում և մերձակա շրջաններում, որոնք գտնվում էին հայկական կողմի վերահսկողության տակ 1990-ականների սկզբից: Ի վերջո, Մոսկվան պայմանավորվեց հրադադարի շուրջ։
Կազմակերպությունից նշում են, որ այժմ հավասարակշռությունն էլ ավելի է փոխվել հօգուտ Ադրբեջանի։ Հայկական բանակը չի համալրել իր զորքերն ու սպառազինությունը, քանի որ Ռուսաստանը, որը նրա ավանդական զենք վաճառողն է, ինքն էլ մատակարարման պակաս ունի: Ադրբեջանում իրավիճակը հակառակն է՝ նրա բանակը մի քանի անգամ գերազանցում է Հայաստանի բանակը, շատ ավելի լավ է զինված ու վայելում է Թուրքիայի աջակցությունը։ Բաքվին ոգևորում է նաև ադրբեջանական գազի նկատմամբ եվրոպական ավելացված պահանջարկը։
Ըստ ICG-ի, թեև ռուս խաղաղապահները տեղակայված են Լեռնային Ղարաբաղի դեռևս հայաբնակ շրջաններում, անցած տարի ռուսական ուժերը չկարողացան կասեցնել մի քանի հարձակում: Մարտ և օգոստոս ամիսներին ադրբեջանական զորքերը գրավեցին նոր տարածքներ Լեռնային Ղարաբաղում, այդ թվում՝ ռազմավարական դիրքեր լեռներում։ Սեպտեմբերին ադրբեջանական ուժերը գրավեցին տարածքներ հենց Հայաստանի ներսում։
Նշվում է, որ 2021 թվականի վերջին Մոսկվան համաձայնեց ԵՄ նոր միջնորդությանը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև՝ հույս ունենալով ուժեղացնել Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ ջանքերը, որոնք դեռևս մեծ հաջողությունների չեն հասել։ Սակայն Ուկրաինայում իրադարձությունների մեկնարկից հետո Մոսկվան ԵՄ դիվանագիտությունը դիտարկում է որպես Ռուսաստանի ազդեցությունը սահմանափակելու ավելի լայն ջանքերի մի մաս: Չնայած արևմտյան մայրաքաղաքների փորձերին, Կրեմլը հրաժարվում է միջամտել։
Արդյունքում, ըստ ICG -ի, շրջանառվում է համաձայնագրերի երկու նախագիծ՝ մեկը պատրաստել է Ռուսաստանը, իսկ մյուսը համատեղ մշակվել է Հայաստանի և Ադրբեջանի կողմից՝ Արևմուտքի աջակցությամբ (որի բազմաթիվ բաժիններ հակասում են երկու կողմերի դիրքորոշումներին)։ Այս նախագծերից յուրաքանչյուրը վերաբերում է հայ-ադրբեջանական սահմանի շրջաններում առևտրի հաստատմանը և կայունացմանը, իսկ Լեռնային Ղարաբաղում հայերի ճակատագիրը գտնվում է առանձին՝ դեռ չնախաձեռնված գործընթացի շրջանակում։
«Վտանգը կայանում է նրանում, որ եթե բանակցությունները որևէ բանի չհանգեցնեն, կամ հերթական սրացումը արգելակի ինչպես Մոսկվայի առաջարկած, այնպես էլ Արևմուտքի աջակցությունը ստացած տարբերակները, ապա Ադրբեջանն ուժով կվերցնի այն ամենը, ինչ կարող է», - եզրափակել են ICG-ի փորձագետները։ --0--
