Սևրի պայմանագիրը յուրօրինակ «Նյուրնբերգ» է «Հայկական հարցի» լուծման գործընթացում. պատմաբան

ԵՐԵՎԱՆ, 10 օգոստոսի. /Նովոստի-Արմենիա/. Սևրի պայմանագիրը յուրօրինակ «Նյուրնբերգ» է «Հայկական հարցի» լուծման տեսակետից, երեքշաբթի լրագրողներին ասաց ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի տնօրեն Աշոտ Մելքոնյանը:

Թուրքիայի և Առաջին համաշխարհային պատերազմում հաղթած երկրների միջև Սևրի պայմանագիրը ստորագրվել է 1920թ. օգոստոսի 10-ին։ Հայաստանի կողմից պայմանագիրը ստորագրել է կառավարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Ավետիս Ահարոնյանը։ Սևրի դաշնագրի 80-93-րդ կետերը վերաբերել են Հայաստանին։ Սուլթանական Թուրքիան ստիպված է եղել ճանաչել Հայաստանը «ազատ և անկախ պետություն»։ ԱՄՆ նախագահ Վուդրո Վիլսոնի հաշտարար որոշմամբ Հայաստանի կազմի մեջ է մտել գրեթե ողջ Էրզրումի վիլայեթը, Վանի և Բիթլիսի վիլայեթների երկու երրորդը, Տրապիզոնի վիլայեթի մեծ մասը։ Տրապիզոնի նավահանգիստն անցնում էր Հայաստանին։

Մելքոնյանի խոսքերով՝ Սևրի պայմանագրի իրավաբանական ուժի վկայությունն այն հանգամանքն է, որ պայմանագիրը ստորագրած ոչ մի պետություն ետ չի կանչել իր ստորագրությունը: «Սևրի պայմանագիրը միջազգային դատարան է Թուրքիայի նկատմամբ», - հայտարարեց նա:

Պատմաբանը նաև նշեց, որ պայմանագիրը ռազմական հանցագործների և 1915 թ.-ին Հայոց ցեղասպանությունն իրականացնող անձանց պատիժ էր նախատեսում՝ ավելացնելով, որ Թուրքիան միշտ վախեցել է այդ փաստաթղթից:

Նա նաև ավելացրեց, որ Սևրի պայմանագրի հրապարակային ներկայացումն, ամենևին էլ, ավանտյուրիզմ չէ:

«Հայկական հարց» տերմինը սկսել է կիրառվել գիտական և քաղաքական միջավայրում 19-րդ դարի վերջից և ենթադրում էր հայ ժողովրդի՝ ազգային ազատագրման, ինքնության պահպանման, իր պատմական տարածքներում պետականության ստեղծման համար պայքարի հետ կապված պատմական և քաղաքական խնդիրների մի համալիր։

Թուրքիան ավանդաբար հերքում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին Օսմանյան կայսրությունում շուրջ մեկուկես միլիոն հայերի ոչնչացումը և շատ ցավոտ է արձագանքում Արևմուտքի քննադատությանն այս հարցում։ --0—