Հայ հասարակությունում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների նախագահների հայտարարության հանդեպ թերագնահատում է առկա, ինչը վկայում է Հայաստանում դրա էքսպրես վերլուծությունների մասին, կարծում է ՌԴ Պետական Դումայի ԱՊՀ գործերով կոմիտեի առաջին տեղակալ Կոնստանտին Զատուլինը։
Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի նախագահները Կանադայում կայացած «Մեծ ութնյակի» գագաթնաժողովի շրջանակներում ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ համատեղ հայտարարություն են ընդունել, որում կոչ են արել Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդներին արագացնել Հակամարտության կարգավորման հիմնական սկզբունքների վրա տարվող աշխատանքը՝ Խաղաղ համաձայնագրի նախագծի մշակմանն անցնելու նպատակով: Նախագահները նշել են, որ «այժմ Հայաստանին և Ադրբեջանին անհրաժեշտ է կատարել ևս մեկ քայլ և ավարտել Հիմնական սկզբունքների վրա տարվող աշխատանքը, որպեսզի հնարավոր լինի անցնել Խաղաղ համաձայնագրի նախագծի մշակմանը»:
«Այդ որոշումը զգալի չափով կրկնում է այն առաջարկությունները, որոնք հնչել են սանկտպետերբուրգյան հանդիպմանը, որն ավարտվեց Ադրբեջանի դեմարշով։ Սա շատ կարևոր է»,- ուրբաթ մամուլի ասուլիսի ընթացքում հայտարարեց Զատուլինը։
Հունիսի 17-18-ին Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանի՝ Սանկտ Պետերբուրգ կատարած այցի և Հայաստանի, Ադրբեջանի ու Ռուսաստանի ղեկավարների եռակողմ հանդիպման ընթացքում, Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի առաջարկով կողմերը քննարկել են ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման առաջարկություններ, որոնք ստացել են «սանկտպետերբուրգյան առաջարկություններ» անվանումը։
Միաժամանակ Զատուլինը նշեց, որ պետք չէ ԱՄՆ-ից, Ֆրանսիայից և Ռուսաստանից պահանջել, որպեսզի նրանք ամեն հարցում համաձայնեն հայկական կողմի հետ։
«Փաստաթղթում ասվում է տարածքների ազատագրման անհրաժետության մասին։ Այո, տարբերություն կա անգլերեն և ռուսերեն տեքստերի միջև։ Բայց, ամեն դեպքում, խոսքը գնում է այն տարածքների մասին, որոնք Լեռնային Ղարաբաղ չեն և որոնք, անկախ նրանից, ադրբեջանական, թե՞ հայկական մամուլում եք դուք դա կարդում, մի դեպքում դրանք կոչվում են «Ադրբեջանի բռնազավթված տարածքներ», իսկ մյուսում՝ «անվտանգության գոտի»»,- ասաց նա։
Այս կապակցությամբ ռուս պատգամավորը նշեց, որ սրանից չի հետևում, թե համանախագահները տարբերություն են տեսնում այս շրջանների կարգավիճակի և Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի միջև։
«Չէ՞ որ նրանք չեն դիտարկում Լեռնային Ղարաբաղը որպես օկուպացված հայկական կողմ»,- պարզաբանեց նա։
Բացի այդ, Զատուլինի խոսքերով, հայտարարությունում խոսվում է այն մասին, որ հակամարտության կարգավորման դեպքում կարևոր է Հայաստանի հետ միջանցքի առկայությունը, «և տողատակերում կարդացվում է, որ ցանկացած կարգավորման դեպքում Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակն ամբողջությամբ չի համընկնի այն մոտեցման հետ, որը պնդում է Ադրբեջանը»։
«Սա հենց այն էր, ինչ վրդովեցրեց նախագահ Ալիևին Սանկտ Պետերբուրգում։ Նա ոչինչ չի ցանկանում լսել միջանցքի մասին»,- պարզաբանեց նա։
Խոսելով փախստականների մասին՝ Զատուլինը նշեց, որ «փախստականների նույնիսկ 100-տոկոսանոց վերադարձի դեպքում ադրբեջանական բնակչության թիվը չի գերազանցի հայկականին»։
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկսվել է 1988 թվականին, երբ գերազանցապես հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին: 1991թ. դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղում հանրաքվե անցկացվեց, որի ժամանակ մասնակիցների 99,89 տոկոսը քվեարկեց Ադրբեջանից լիովին անկախանալու օգտին:
Դրան հետևեցին Ադրբեջանի ձեռնարկած լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնք հանգեցրին նրան, որ նրանք կորցրեցին վերահսկողությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի, այլև հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ:
1994թ. մայիսի 12-ին զինադադարի վերաբերյալ եռակողմ համաձայնագրի կնքումից հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները, որոնց արդյունքում երկու կողմից էլ եղավ շուրջ 25-30 հազար զոհ և մոտ մեկ միլիոն մարդ ստիպված լքեց բնօրրանը:
Հրադադարի ռեժիմ հաստատելու վերաբերյալ համաձայնագիրը մինչ այսօր ուժի մեջ է: 1992 թվականից ի վեր հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ բանակցություններ են տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան: -0-
