Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի վերսկսման հավանականությունը մեծ է, քան երբևէ, կարծում է զինված հակամարտությունների ուսումնասիրության և միջազգային ու ռազմավարական հարաբերությունների հարցերով փորձագետ Ժերար Շալյանը:
«Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի վերսկսման հավանականությունն այժմ առավել քան մեծ է, քանի որ փակուղում գտնվող հակազդեցության փոփոխության հնարավորություն չկա՝ բացառությամբ պատերազմական գործողությունների»,- ասաց Շալյանը: Ըստ նրա, Ադրբեջանը կարող է օգտվել նման հնարավորությունից՝ փորձելով գնալ բլից-կրիգի:
Ինչպես կարծում է փորձագետը, հայկական կողմը պետք է պատրաստ լինի կտրուկ և անսպասելի հարձակման՝ հակահարվածի հնարավորություն ապահովելով:
Ըստ Շալյանի, ադրբեջանական հարձակման դեպքում Ռուսաստանն անպայման օգնություն կցուցաբերի հայկական կողմին, նույնիսկ զորքի կմտցնի, այդ թվում՝ որպես խաղաղարար ուժեր:
Նա ընդգծեց, որ պատերազմից խուսափելու համար պետք է զիջումների գնալ և Հայաստանը պետք է գնահատի, թե ինչին է պատրաստ գնալ առճակատումից խուսափելու համար:
Միաժամանակ Շալյանը նշեց, որ եթե հակամարտությունը բանակցությունների միջոցով կարգավորելու հնարավորություն կա, ապա գերտերությունները պետք է երաշխավորեն այդ հնարավորությունը, այդ թվում երաշխիքները պետք է փաստացի արտահայտվեն, այլ ոչ թե միայն թղթի վրա շարադրվեն:
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկսվել է 1988 թվականին, երբ գերազանցապես հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին: 1991թ. դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղում հանրաքվե անցկացվեց, որի ժամանակ մասնակիցների 99,89 տոկոսը քվեարկեց Ադրբեջանից լիովին անկախանալու օգտին:
Դրան հետևեցին Ադրբեջանի ձեռնարկած լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնք հանգեցրին նրան, որ նրանք կորցրեցին վերահսկողությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի, այլև հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ:
1994թ. մայիսի 12-ին զինադադարի վերաբերյալ եռակողմ համաձայնագրի կնքումից հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները, որոնց արդյունքում երկու կողմից էլ եղավ շուրջ 25-30 հազար զոհ և մոտ մեկ միլիոն մարդ ստիպված լքեց բնօրրանը:
Հրադադարի ռեժիմ հաստատելու վերաբերյալ համաձայնագիրը մինչ այսօր ուժի մեջ է: 1992 թվականից ի վեր հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ բանակցություններ են տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան: -0-
