Արենիում (Վայոց ձորի մարզ) անցկացվող պեղումների ժամանակ հայտնաբերված աշխարհի ամենահին ոտնամանի եզակիությունն անվիճելի է, ուրբաթ ասաց Արենիում հնագիտական արշավախմբի ղեկավար, ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի գիտաշխատող Բորիս Գասպարյանը՝ մեկնաբանելով գյուտի եզակիության մասին ԶԼՄ-ներում առկա հակասական տեղեկատվությունը։
Անցած շաբաթ, այն բանից հետո, երբ հնագետները որոշեցին 2008թ.-ին Հայաստանում հայտնաբերված կաշվե «ոտնամանի» հստակ տարիքը, որը հետազոտության արդյունքներով՝ աշխարհում ամենահին կաշվե կոշկի նմուշն է, որոշ ԶԼՄ-ներ սկսել են վիճարկել այդ փաստը։
Հազվագյուտ գտածոյի տարիքը մոտ հինգ հազար տարի է, ասվում է PLoS ONE ամսագրում հրապարակված Հայաստանի, Իռնադիայի, Բրիտանիայի, Իսրայելի և ԱՄՆ-ի մի խումբ գիտնականների հոդվածում։
«Մենք չենք պնդում, որ սա ամենահին կոշիկն է, որը հայտնաբերվել է աշխարհում։ Սա աշխարհի ամենահին կաշվե ոտնամանն է»,- ասաց Գասպարյանը՝ նշելով, որ ավելի վաղ աշխարհի տարբեր մասերում հողաթափեր, սանդալներ և կոշիկի այլ տեսակներ են հայնաբերվել, որոնք կարված են եղել զանազան նյութերից, բայց ոչ կաշվից։
Ըստ նրա՝ ոտնամանը հայտնաբերվել է 2008թ.-ին՝ Արենիում անցկացվող պեղումներից մեկ տարի անց։ Սակայն եզակի գյուտը հանրային ճանաչում գտավ մի շարք լուրջ գիտական հետազոտություններից հետո։
Իր հերթին Լոս Անջելեսի Կալիֆոռնիայի համալսարանի Հնագիտության ինստիտուտի պրոֆեսոր Գրիգոր Արեշյանը նշեց, որ հայնաբերելու պահից սկսած ոտնամանը զգալիորեն կորցրել է ճկունությունը։
«Այն դեպքում, եթե համապատասխան միջոցներ չձեռնարկվեն, ոտնամանը 5-8 տարի հետո կսկսի ճաքճքել»,- ասաց նա։
Այդ առիթով, ըստ ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի տնօրեն Պավել Ավետիսյանի՝ ամենայն հավանականությամբ, մոտ ժամանակներս ոտնամանը միջազգային գիտական կենտրոններից կամ ինստիտուտներից մեկը կուղարկվի, որոնք տիրապետում են ժամանակակից տեխնոլոգիաների և կոնսերվացման համար համապատասխան սարքավորումների, ինչից հետո անպայման Հայաստան կվերադարձվի ։
Հնդկական մոկասիններ հիշեցնող «ոտնամանը» պատրաստված է կաշվի մեկ կտորից, ունեցել է 23,5 սանտիմետր երկարություն (ինչը համապատասխանում է 37-րդ համարին) և 7,6-ից տասը սանտիմետր լայնություն։
Նախկան այս գտածոն, հնագույն հայտնի կաշվե կոշիկը հայտնաբերվել է մի քանի հազար տարի առաջ ալպյան սառցադաշտերում սառած և 1991 թվականին գտնված Օտցի (Oetzi) «տիրոլյան սառցե մարդու» ոտքերին։ Նրա մնացորդները տարեգրվում են մ.թ.ա. 3365-ից 3118 թվականներին։ Սառցե մարդու ոտքերին եղել են եղջերվի կամ արջի կաշվից պատրաստած «գուլպաների» հատվածներ։ -0-
