Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ն, Եվրամիությունը, ինչպես նաև որոշակի իմաստով՝ Թուրքիան Իրանի հետ միասին պետք է իրենց ընդհանուր դիրքորոշումը ձևակերպեն Լեռնային Ղարաբաղի առնչությամբ և այն ներկայացնեն կողմերին, ասաց ՌԴ Պետդումայի ԱՊՀ գործերով կոմիտեի նախագահի առաջին տեղակալ, ԱՊՀ երկրների ինստիտուտի տնօրեն Կոնստանտին Զատուլինը:
«Անձամբ ես կարծում եմ, որ այդ դիրքորոշումը պետք է բաղկացած լինի տարածքների մի մասի վերադարձից, որոնք այսօր զբաղեցնում են Լեռնային Ղարաբաղի ինքնապաշտպանական ուժերը՝ Լեռնային Ղարաբաղի անկախության ճանաչման փոխարեն։ Եվ դա հասկանալի է ցանկացած մարդու համար, ով վերլուծում է «կողմն» ու «դեմը»»,- երեքշաբթի ասաց Զատուլինը «Իրավիճակը Կովկասում և տարածաշրջանային անվտանգության հեռանկարներ» միջազգային համաժողովի ընթացքում։
«Ես վստահ եմ, որ ամենափոքր ժողովուրդն ինքնորոշման իրավունք ունի»,- նշեց նա։
Եվրախորհրդարանը մայիսի 20-ին բանաձև է ընդունել Հարավային Կովկասում հակամարտությունների կարգավորման վերաբերյալ, որը պատրաստել է բուլղարացի խորհրդարանական Եվգենի Կիրիլովը։ Փաստաթղթում ասվում է, որ Ղարաբաղը պետք է ուժերը դուրս բերի «Ադրբեջանի բոլոր բռնազավթված տարածքներից»։ Սրան ի պատասխան՝ Հայաստանի պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանն ասաց, որ հայկական կողմը մտադիր չէ Ադրբեջանին որևէ տարածք հանձնել ղարաբաղյան հակամարտության գոտում։
Միաժամանակ Զատուլինը նշեց, որ «ցավոք, շատ խոսքեր են ասվել, որպեսզի դա տեղի չունենա»։ «Այդ դեպքում կարելի կլինի ասել «մենք ավելի լավն էինք ցանկանում, մենք ավելին էինք ցանկանում, բայց ոչինչ անել չենք կարող, մեզ առաջարկում են ելք իրավիճակից, և մենք պետք է գնանք այդ քայլին»»,- ասաց նա։
Զատուլինն ընդգծեց նաև, որ դա իր անձնական կարծիքն է, դա Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի կամ Դաշնային Ժողովի կարծիքը չէ։ Փորձագետը համոզված է նաև, որ Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ պայմանավորվածությունը գործնականում սեղանի վրա է, «պարզապես երկու կողմերին քաղաքական արիություն է պետք»։
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկիզբ է առել 1988 թ.-ին, երբ հիմնականում հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին։
1991 թ. դեկտեմբերի 10-ին, Խորհրդային Միության փլուզումից մի քանի օր առաջ, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցավ հանրաքվե, որի ժամանակ բնակչության ճնշող մեծամասնությունը՝ 99,89 տոկոսը Ադրբեջանից ամբողջովին անկախանալու կողմ քվեարկեց։
Դրանից հետո սկսվեցին լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ, որոնց հետևանքով Ադրբեջանը կորցրեց վերահսկողությունը Լեռնային Ղարաբաղի և նրան հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ։
1994 թ.-ի մայիսի 12-ին՝ զինադադարի մասին համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները։ Պատերազմի հետևանքով երկու կողմից զոհվեց մոտավորապես 25-30 հազ մարդ և մոտ մեկ միլիոնը ստիպված եղավ լքել բնակավայրերը։
Զինադադարի ռեժիմի մասին համաձայնությունը պահպանվում է մինչ այժմ։
1992 թ.-ից մինչ օրս ընթանում են բանակցություններ հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան։-0-
