Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող (RAA) հասարակական կազմակերպությունն ընթացիկ տարվա ամռանը Իրանում հայկական պատմական հուշարձանների ուսումնասիրության լայնածավալ ծրագիր կսկսի, «Նովոստի-Արմենիա» գործակալությանը հայտնեց կազմակերպության երևանյան գրասենյակի ղեկավար Սամվել Կարապետյանը։
«2010 թվականի համար նախատեսված առավել խոշոր նախագծերի շարքում հատուկ կցանկանայի նշել գիտահետազոտական աշխատանքներն Իրանում՝ հայկական մշակութային հուշարձանների ուսումնասիրության ուղղությամբ»,- ասաց նա։ Կարապետյանի խոսքերով, աշխատանքները նախատեսվում է սկսել մեկ-մեկուկես ամսից։
Լայնածավալ աշխատանքը կընդգրկի ինչպես պատմական Հայաստանի մաս կազմող տարածքները (այդ թվում՝ Ղարադաղ, Խոյ, Սալմաստ), այնպես էլ Իրանում հայերի բնակության վայրերում գտնվող պատմական հուշարձանները։
«Ծրագիրը կիրականացվի Թեհրանի «Վաչե Հովսեփյան» թանգարանի աշխատակիցների հետ համատեղ, ովքեր միաժամանակ Իրանի պետծառայողներ են»,- նշեց նա։
Ըստ նրա, ծրագիրը կիրականացի պետբյուջեի միջոցներով։ «Ընդհանուր առմամբ, Հայաստանի տարածքից դուրս գտնվող հայկական պատմական հուշարձանների ուսումնասիրության համար պետբյուջեից 2010 թվականի համար հատկացվել է 60 մլն դոլար (մոտ 152 հազար դոլար)»,- ասաց նա՝ նշելով, որ ավելի վաղ կազմակերպությունը գործում էր ինքնաֆինանսավորմամբ։
Հատկացված միջոցներով, ըստ փորձագետի, կհետազոտվի շուրջ 400 հուշարձան, իսկ կազմված հավաստագրերը փոխանցվել են Հայաստանի մշակույթի նախարարությանը։
Ընթացիկ նախագծերից Կարապետյանը նշեց Վրաստանում և Լեռնային Ղարաբաղի ազատագրված տարածքներում գտնվող հայկական ճարտարապետական ժառանգության՝ դեռևս նախորդ տարի սկսած հետազոտական աշխատանքները։
«Ներկայում Լեռնային Ղարաբաղի կառավարության հետ համատեղ մենք իրականացնում ենք Արցախի ազատագրված տարածքների (որտեղ ավելի վաղ ադրբեջանցիներ են բնակվել) գյուղական գերեզմանատների ուսումնասիրման ծրագիրը»,- ասաց նա։
Կարապետյանի խոսքերով, պեղումները թույլ են տալիս հաշվարկել համեմատաբար հստակ ժամանակահատվածը, թե երբ և որ գյուղերում են բնակություն հաստատել կովկասյան թաթարները։ Փորձագետը նշեց, որ ճիշտ է ասել «կովկասյան թաթարներ», ոչ թե ադրբեջանցիներ, քանի որ, նրա խոսքերով, հետազոտվող պատմական ժամանակաշրջանում (մոտ 19-րդ դար) նման ազգ գոյություն չի ունեցել։
«Գերեզմանատունը յուրաքանչյուր գյուղի յուրահատուկ անձնագիրն է, և պեղումների ընթացքում հայտնաբերված առարկաները թույլ են տալիս նորաբնակների սովորույթներին, կենցաղին և ազգային պատկանելիության հետ կապված բազմաթիվ բացահայտումներ կատարել»,- ասաց նա։
Կարապետյանի խոսքերով, շուրջ հարյուր գյուղ ընդգրկող հետազոտությունների արդյունքները փաստաթղթային ձևակերպում ունեն։ -0-
