Թուրքիան սահմանը կբացի ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումից հետո. փորձագետ

ԵՐԵՎԱՆ, 12 մարտի. /Նովոստի-Արմենիա/. Թուրքիան Հայաստանի հետ ունեցած սահմանը կբացի միայն ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումից հետո, կարծում է Միջազգային ճգնաժամային խմբի վերլուծաբան Թաբիբ Հուսեյնովը:

«Հայ-թուրքական մերձեցումը դրական ազդեցություն է ունեցել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման վրա: Կարծում եմ, որ հայ-թուրքական սահմանի բացումը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման առաջընթաց կպահանջի, քանի որ Թուրքիան չի ցանկանա, ի վնաս Ադրբեջանի, հարաբերություններ կարգավորել Հայաստանի հետ»,- ուրբաթ ՆԱՏՕ-ի ԽՎ «Ռոուզ Ռոթ» 73-րդ սեմինարի ժամանակ ասաց նա:

Հայաստանի իշխանությունները բազմաթիվ անգամ հայտարարել են, որ հայ-թուրքական գործընթացը որևէ կապ չունի ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հետ:

Հուսեյնովը նշել է, որ հայ-թուրքական գործընթացի և ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման միջև անուղղակի կապ կա, «սակայն քանի որ երկու գործընթացներն էլ բավական բարդ են, պետք է չէ դրանք շաղկապել»:

Սակայն հակասելով ինքն իրեն, վերլուծաբանն ավելացրեց, որ Թուրքիան Հայաստանի սահմանը կբացի միայն ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումից և «օկուպացված» տարածքներից զորքը դուրս բերելուց հետո:

Հայաստանի և Թուրքիայի՝ մինչև վերջին ժամանակները բավականին լարված հարաբերությունները սկսեցին կարգավորվել, երբ երկու երկրի արտգործնախարարներ Էդվարդ Նալբանդյանն ու Ահմեդ Դավութօղլուն հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխի համալսարանում ստորագրեցին «Դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման մասին արձանագրությունը» և «Երկկողմ հարաբերությունների զարգացման մասին արձանագրությունը»: Փաստաթղթերը ստորագրումից հետո պետք է հավանության արժանանան երկու երկրների խորհրդարանների կողմից:

Հայաստանի և Թուրքիայի միջև չկան դիվանագիտական հարաբերություններ, իսկ 1993-ից, պաշտոնական Անկարայի նախաձեռնությամբ, փակ է հայ-թուրքական սահմանը։ Հարաբերությունները բարդացան, երբ Անկարան սկսեց սատարել ադրբեջանական դիրքորոշմանը՝ ղարաբաղյան հարցում, և երբ Թուրքիան կտրուկ արձագանքեց Օսմանյան կայսրությունում 1915թ. հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացին:

Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկսվել է 1988 թվականին, երբ գերազանցապես հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին: 1991թ. դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղում հանրաքվե անցկացվեց, որի ժամանակ մասնակիցների 99,89 տոկոսը քվեարկեց Ադրբեջանից լիովին անկախանալու օգտին:

Դրան հետևեցին Ադրբեջանի ձեռնարկած լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնք հանգեցրին նրան, որ նրանք կորցրեցին վերահսկողությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի, այլև հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ:

1994թ. մայիսի 12-ին զինադադարի վերաբերյալ եռակողմ համաձայնագրի կնքումից  հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները, որոնց արդյունքում երկու կողմից էլ եղավ շուրջ 25-30 հազար զոհ և մոտ մեկ միլիոն մարդ  ստիպված լքեց բնօրրանը:

Հրադադարի ռեժիմ հաստատելու վերաբերյալ համաձայնագիրը մինչ այսօր ուժի մեջ է: 1992 թվականից ի վեր հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ բանակցություններ են տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան: -0-