ԵՐԵՎԱՆ, 22 հուլիսի. /Նովոստի-Արմենիա/. Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում ՀԱՊԿ զորքերի օգտագործումը պետք է առաջնային դառնա Մադրիդյան սկզբունքներում, չորեքշաբթի հրավիրված մամուլի ասուլիսի ժամանակ լրագրողներին ասաց Հայաստանի քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտի տարածաշրջանային հարցերի գծով փորձագետ Սերգեյ Շաքարյանցը:
«Ներկայում դեռ չեն հայտարարվել Մարդրիդյան բոլոր սկզբունքները, որոնց թվում հիմնական են մնում վեահսկվող տարածներից զորքերի դուրսբերումն ու Ղարաբաղի կարգավիճակի տարբերակումը: Զորքերի դուրսբերումով ի հայտ կգա ԼՂՀ անվտանգության հարցը, և տվյալ դեպքում Ռուսաստանը՝ որպես բանակցային գործընացի երրորդ կողմ, թույլ չի տա որևէ երրորդ ուժի հիմնավորվել հակամարտության գոտում՝ դրանով փորձելով ակտիվանել ՀԱՊԿ ուժերին»,- ասաց Շաքարյանցը:
Նրա խոսքով, վաղ թե ուշ ԼՂՆ-ն կներառվի բանակցային գործընթացում, քանի որ վերահսկվող տարածքներից զորքերի դուրսբերման իրավունք ունի ոչ թե Հայաստանի նախագահը կամ պաշտպանության նախարարը, այլ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության ղեկավարը:
Փորձագետը միաժամանակ կարծում է, որ Սարգսյանի և Ալիևի՝ հուլիսի 17-18-ը Մոսկվայում կայացած հանդիպումից առաջ «Մադրիդյան սկզբունքների» հրապարակումը բացատրվում է հզոր տերությունների՝ մասնավորապես ԱՄՆ-ի՝ հակամարտության արագ լուծմանն ազդակ հաղորդելու անհամբերությամբ:
«ԱՄՆ-ն տարածաշրջանում կարևոր դեր ունի՝ «Վրաստան-Ադրբեջան-Հայաստան-Թուրքիա» միասնական շղթայի ստեղծման ճանապարհով տարածաշրջանային տիրություն հաստատել, որտեղ «հնազանդ դրածո» կլինի Թուրքիան: Այդ պատճառով էլ հակամարտության անհապաղ լուծումն ու տարածաշրջանում խաղաղության ստեղծումն Ամերիկայի գերակա խնդիրն է»,- հստակեցրեց քաղաքագետը:
Շաքարյանցը հակված է նրան, որ Մադրիդյան սկզբունքների հիմքում կդրվեն այն դրույթները, որոնք սկզբնապես դրված էին ղարաբաղյան հակամարտության փաթեթային և փուլառփուլ լուծմանը, հետևաբար, և դրանցում փոխվել է միայն կարգավորման մեխանիզմը:
Մադրիդյան սկզբունքների թվում են, մասնավորապես՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի սահմանումը՝ ազատ կամարտահայտության միջոցով, Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի միջև ցամաքային կապի ապահովումը, անվտանգության երաշխիքների տրամադրումը, վերահսկվող տարածքներից զորքի դուրսբերումը:
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկսվել է 1988 թվականին, երբ գերազանցապես հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին: 1991թ. դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղում հանրաքվե անցկացվեց, որի ժամանակ մասնակիցների 99,89 տոկոսը քվեարկեց Ադրբեջանից լիովին անկախանալու օգտին:
Դրան հետևեցին Ադրբեջանի ձեռնարկած լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնք հանգեցրեցին նրան, որ վերացավ հսկողությունը ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղում, այլև հարակից յոթ շրջանում:
1994թ. մայիսի 12-ին զինադադարի վերաբերյալ կնքված եռակողմ համաձայնագրից հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները, որոնց արդյունքում երկու կողմից էլ մահացավ շուրջ 25-30 հազար մարդ, և մոտ մեկ միլիոնն ստիպված լքեց բնօրրանը:
Հրադադարի ռեժիմ հաստատելու վերաբերյալ համաձայնագիրը մինչ այսօր ուժի մեջ է: 1992 թվայանից ի վեր հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ բանակցություներ են տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որոնց համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան:-0-
