ԵՐԵՎԱՆ, 16 հուլիսի. /Նովոստի-Արմենիա/. ԼՂՀ անկախության միջազգային ճանաչումը նպատակ է, որին Հայաստանը գնում է, ասաց ՀՀ Հանրապետական կուսակցության պատգամավոր Հերմինե Նաղդալյանը:
«Սա երկար ճանապարհ է, բայց մենք գնում ենք դեպի այդ նպատակը, և ես կարծում եմ՝ անշեղորեն»,- հինգշաբթի «Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումը Մոսկվայում: Հնարավո՞ր է, արդյոք, առաջընթաց բանակցություններում» թեմայով Երևան-Մոսկվա տեսակամուրջի ընթացքում ասաց նա:
Ընդ որում Նաղդալյանը հիշեցրեց, որ ՄԱԿ-ի կանոնադրության առաջին կետում ասվում է, որ այդ կազմակերպության նպատակը «ազգերի բարեկամական հարաբերությունների զարգացումն է՝ հիմնված իրավահավասարության ու ինքնորոշման իրավունքը հարգելու վրա»:
«Այդպիսով միանշանակ կերպով ասվում է, թե ինչ տեղ է զբաղեցնում ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքը պետության ու պետությունների հանրության կյանքում»,- պարզաբանեց նա:
ՄԱԿ-ի կանոնադրության երկրորդ կետում, պատգամավորի խոսքերով, ընդգրկված է տարածքային ամբողջականության կամ քաղաքական անկախության սպառնալիքից ձեռնպահ մնալու կոչ:
«ՄԱԿ-ի կանոնադրությամբ տարածքային ամբողջականության հարցը դիտվում է որպես մեթոդ, ուղի, ձև կամ քայլեր՝ ուղղված ժողովուրդների ինքնորոշման իրավահավասար իրավունք ապահովելուն: Ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքը առաջնահերթ է, իսկ պետության տարածքային ամբողջականությունը՝ կիրառական է, ուղի է»,- ընդգծեց Նաղդալյանը:
Այս առնչությամբ ԱՊՀ երկրների ինստիտուտի փոխտնօրեն Վլադիմիր Ժարիխինը նշեց, որ եթե կողմերը առաջին տեղում դնում են տարածքի կարգավիճակի հարցի լուծումը, ապա նրանք պատրաստ չեն փոխզիջման:
Նրա խոսքերով՝ վրաց-աբխազական հակամարտության կարգավորման համար Շտայնմայերի առաջ քաշած ճանապարհային քարտեզում 11 կետ կար, և կարգավիճակի որոշումը 11-րդ տեղում էր՝ 10 այլ խնդիրների լուծումից հետո:
«Քանի դեռ չկա այն ըմբռնումը, որը կարգավիճակի հարցի որոշումը խաղաղ գործընթացի վերջն է, այլ ոչ թե սկիզբը, կողմերը միշտ կհիմնվեն այդ առաջին կետի վրա ու տարբեր կողմեր կգնան: Սա այն հարցն է, որը լուծվելու է 11-րդ հերթին՝ 10 ուրիշ հարցերի լուծումից հետո»,- ասաց նա:
Ի պատասխան այս հայտարարության՝ ՀՀ ԱԺ-ում ՀՅԴ խմբակցության ղեկավար Վահան Հովհաննիսյանը նշեց, որ Շտայնմայերի նախագիծն իսկապես շատ հետաքրքիր էր, որում միայն վերջին՝ 11-րդ կետն էր վերաբերում կարգավիճակին:
«Եվ որտե՞ղ են այժմ Շտայնմայերն ու իր նախագիծը: Վերջնական արդյունքում ստացվեց այնպես, որ և Աբխազիան, և Հարավային Օսեթիան առաջին հերթին լուծեցին կարգավիճակի հարցը և լուծեցին ՌԴ-ի ու Նիկարագուայի օգնությամբ, որոնք ճանաչեցին նրանց անկախ կարգավիճակը: Ամեն դեպքում՝ այլ կերպ ստացվեց»,- ընդգծեց նա:
Այս առնչությամբ Հովհաննիսյանն ասաց, որ «միշտ չէ, որ կատարյալ սխեմաները կյանքի են կոչվում»:
«Դրանք կարող են կյանքի կոչվել, երբ կողմերը մեկը մյուսին վստահում են ու հավատում, որ առաջին 10 կետերը կկատարվեն, և 11-րդն էլ կարգավիճակը կլինի: Մենք Ադրբեջանի հանդեպ վստահության հնարավորություն չունենք, այդ իսկ պատճառով չենք կարող վերջին տեղում թողնել Լեռային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը»«- ամփոփեց պատգամավորը:
Ղարաբաղյան հակամարտությունը սկիզբ է առել 1988 թ.-ին, երբ հիմնականում հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին։
1991 թ. դեկտեմբերի 10-ին, Խորհրդային Միության փլուզումից մի քանի օր առաջ, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցավ հանրաքվե, որի ժամանակ բնակչության ճնշող մեծամասնությունը՝ 99,89 տոկոսը Ադրբեջանից ամբողջովին անկախանալու կողմ քվեարկեց։
Դրանից հետո սկսվեցին լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ, որոնց հետևանքով Ադրբեջանը կորցրեց վերահսկողությունը Լեռնային Ղարաբաղի և նրան հարակից յոթ շրջանների նկատմամբ։
1994 թ.-ի մայիսի 12-ին՝ զինադադարի մասին համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո հակամարտության գոտում դադարեցին ռազմական գործողությունները։ Պատերազմի հետևանքով երկու կողմից զոհվեց մոտավորապես 25-30 հազ մարդ և մոտ մեկ միլիոնը ստիպված եղավ լքել բնակավայրերը։
Զինադադարի ռեժիմի մասին համաձայնությունը պահպանվում է մինչ այժմ։
1992 թ.-ից մինչ օրս ընթանում են բանակցություններ հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, որի համանախագահներն են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան։-0-
