Ախորժելի բաղադրատոմսեր` հնարամիտ հայ տնային տնտեսուհիներից

ԵՐԵՎԱՆ, 16 փետրվարի. /Նովոստի–Արմենիա/. Հայկական հասարակությունը վերջին շրջանում ակտիվորեն քննարկում է որոշ սննդամթերքների գների բարձրացումը։ Մասնավորապես, թանկացավ միսը, կարագը, ձուն, պանիրը և էլի մի շարք մթերքներ։ Սակայն պետք է նաև նշել, որ թանկացումն անդրադարավ ոչ բոլոր մթերքներին։

Որոշ մթերքներ, հակառակը, էժանացան, իսկ դա նշանակում է, որ դարձան ավելի մատչելի մեր գրպանին։ Հնարամիտ հայ տնային տնտեսուհիները, որոնք ակտիվորեն օգտվում են սոցցանցերից, սկսեցին ներկայացնել էժանացած մթերքներից պատրաստվող ճաշատեսակների բաղադրատոմսեր։

«Նովոստի–Արմենիա» գործակալությունն իր հերթին որոշեց պարզել, թե կոնկրետ ինչ ճաշատեսակներ կարելի է պատրաստել էժանացած մթերքների տեսականուց, որոնք կլինեն ոչ միայն համեղ, այլև օգտակար, ինչը կարևոր է մեր կազմվածքի ու առողջության համար։

Հիմնական մթերքները

Սկզբում եկեք նշենք, թե կոնկրետ որ մթերքներն են էժանացել։ Ըստ ՀՀ ԱՎԾ պաշտոնական տվյալների, 2017 թ.–ի վերջին հանրապետությունում էժանացել են, մասնավորապես, կանաչեղենը, խնձորը, բանանը, կաղամբը, սմբուկը, սխտորը, կանաչ սոխը, ոլոռը, բուլղարական պղպեղը (կանաչ և կարմիր), ինչպես նաև ոսպը, հնդկաձավարը, բրինձը, շաքարավազը, արևածաղկի ձեթը, մակարոնեղենը, վերմիշելը, սառեցված թռչնամիսը, ցորենի ալյուրը, կակաոն։

Աղցաններ

Վերը նշված մթերքներից կարելի է պատրաստել մի քանի տեսակի թեթև աղցաններ։

Կաղամբով աղցան



Այս աղցանի համար անհրաժեշտ է մանր կտրատած կաղամբ, մաղադանոս, կանաչ սոխ։ Այս ամենին հարկավոր է ավելացնել մանր կտրատած խնձոր, աղ ու կարմիր պղպեղ։ Ցանկության դեպքում կարելի է ավելացնել քերիչով անցկացված գազար։ Բաղադրիչների վրա պետք է ավելացնել արևածաղկի ձեթ ու զարդարել նեխուրի կամ հազարի թերթիկներով։ Պատրաստի աղցանի վրա կարելի է ավելացնել մի փոքր կիտրոնի հյութ։

Ոսպից պատրաստվող աղցան



Օգտակար աղցան կարելի է պատրաստել նաև ոսպից, ընդ որում այստեղ կա մի քանի տարբերակ։ Օրինակ, կարելի է եփել ոսպը և խառնել այն ձեթով տապակած ու մանր կտրատած սոխի հետ, ավելացնել աղ ու պղպեղ` ըստ ճաշակի, ինչպես նաև մաղադանոս։

Կարելի է նաև եփած ոսպով լցոնել ջեռոցում եփած քաղցր բուլղարական պղպեղը։ Նախապես ոսպի մեջ կարելի է ավելացնել մանր կտրատած սխտոր, կանաչ սոխ, աղ և սև պղպեղ։ Ցանկության դեպքում կարելի է ճաշատեսակը զարդարել կեղևից մաքրված խնձորի կտորներով, սակայն դա պետք է անել անպայման մատուցելուց առաջ, քանի որ խնձորն արագ սևանում է և կարող է փչացնել աղցանի տեսքը։

Սմբուկով



Նման աղցանն առանձին պատմություն է։ Այստեղ բազմաթիվ տարբերակներ կան: Սմբուկը կարելի է թեթև խորովել ջեռոցում, ինչից հետո ազատել կեղևից, խորանարդիկներով կտրատել, ավելացնել մանր կտրատած մաղադանոս, սխտորի պճեղ, ավելացնել արևածաղկի յուղ, ցանկության դեպքում կարելի է ավելացնել աղացած կարմիր պղպեղ:

Հում սմբուկը կարելի է կտրատել նաև երկարությամբ, 5 րոպեով տեղավորել այն աղի ջրի մեջ, որպեսզի ազատվել դառը համից, չորացնել անձեռնոցիկների վրա և երկու կողմից տապակել թավայի մեջ: Սմբուկի նման տապակած կտորի վրա կարելի է ավելացնել համեղ խճողակ, պատրաստված թարմ աղացած սխտորից, մաղադանոսից ու թերխաշ սոխից: Ցանկության դեպքում սմբուկի կտորը կարելի է փաթաթել ռուլետի նման ու ամրացնել ատամի փայտիկով, իսկ դրա ծայրը զարդարել խորանարդիկներով կտրատած գազարով ու բուլղարական պղպեղով:


Կարելի է ավելացնել նաև կեղևից ծղոտաձև մաքրված սմբուկներ (նախապես տեղավարելով աղի ջրի մեջ), ծղոտաձև կտրատել նաև կանաչի, կարմիր ու դեղին բուլղարական պղպեղը, մեկ գլուխ սոխը կտրատել օղակներով:

Այդ ամենը հերթականությամբ տապակել թավայի մեջ` սկզբից սոխը, հետո պղպեղը ու վերջում` սմբուկը: Ավելացնել աղ, պղպեղ, ցանկության դեպքում` նաև սխտոր:

Նույն ուտեստը կարելի է պատրաստել նաև հավով, այդ դեպքում այն ավելի սննդարար կլինի: Դրա համար շերտերով կտրատել հավի միսը, տապակել այն սոխի հետ, ինչից հետո ավելացնել այն արդեն պատրաստ դեղին-կարմիր-կանաչ պղպեղներին ու սմբուկներին: Այս աղցանը բավականին վառ տեսք ունի, այն կբարձրացնի տրամադրությունը: Սակայն ավելի շքեղ տեսք նրան կհաղորդի մի բուռ քնջութը, որն ավելացնում են մատուցելուց առաջ:

Հիմնական ուտեստ



Հաշվի առնելով այն, որ մենք նշել ենք հավը, նույնիսկ սառեցված, որից կարելի է ոչ միայն ապուր, այլ նաև երկրորդ պատրաստել, օրինակ, պատրաստել հավի միսը բրինձով, տապակել հավի կտորները կամ ամբողջովին պատրաստել այն ջեռոցում, նախապես խճողակել այն բրնձով, կանաչեղենով, համեմունքով կամ անգամ խնձորով:

Բավականին լավ են զուգորդվում բրինձը ու ոսպը` ստացվում է հոյակապ փլավ: Այն կարելի է մատուցել եփած կամ տափակած հավին:

Հավի մսից կարելի է պատրաստել նաև մսագնդիկներ: Դրա համար անհրաժեշտ է աղալ միսը գլուխ սոխի հետ, ցանկության դեպքում գազարի, սպիտակ հացի կտորներով:

Խորհրուրդ է տրվում նաև պատրաստել ոսպով ապուր, իսկ որպես երկրորդ ուտեստ` եփել հնդկաձավար ու գազարի խորանարդիկներ:



Մակարոնը կամ վերմիշելը կարելի է առաջարկել ջեռոցում պատրաստած հավի առանձին ուտեստ կամ խավարտ։

Սոուսներ



Անխոս, հավի և խավարտների հետ գերազանց են զանազան սոուսները։ Օրինակ, սխտորի սոուսը, որն ամենաունիվերսալն է և գրեթե բոլոր կերակրատեսակների հետ համադրվող։ Այդպիսի սոուս պատրաստելը դժվար չէ։ Դրա համար անհրաժեշտ է` մի քանի պճեղ սխտոր, 0.5 թ.գ. աղ, 4 ճաշի գդալ բուսայուղ, 3-4 ճաշի գդալ եռացրած ջուր և մասադանոս։ Պճեղները մաքրել, ճզմել, ավելացնել աղ և խառնել։ Ստացված զանգվածին ավելացնել բուսայուղ` տրորելով սխտորի հետ։ Դրանից հետո աստիճանաբար ավելացնել սառը եռացրած ջուր և ամբեղջ զանգվածը խառնել։ Մատուցելիս զարդարել մաղադանոսով։

Աղանդեր

Էժանացած մթերքի ցանկից որպեղ աղանդեր կարող ենք օգտագործել բանանը, խնձորը, կակաոն և ալյուրը։ Միայն դրանք արդեն բավարար են մի քանի աղանդերներ պատրաստելու համար, որոնցից ամենապարզը ձեռոցում թխված խնձորն է։

Կարելի է նաև տապակած բանան պատրաստել։ Դրա համար պետք է վերցնել հասած բանաններ, մաքրել, կտրատել և տապակել մինչև ոսկեգույն դառնալը։



Տապակած բանանը կարելի է մատուցել պաղպաղակի, շոկոլադի կամ ընկուզեղենի հետ, իսկ կարելի է տապակելուց առաջ դրանք թավալել ալյուրի, ձվի, քաղցրաբլիտի փշուրների մեջ և տապակել եռացող յուղի մեջ։

Բանանները կարելի է պարզապես բլենդերում հարել շաքարի, ջրի և սառույցի հետ։ Նույն զանգվածի հետ ջրի փոխարեն կարելի է հարել կաթ կամ կեֆիր։ Հիանալի թարմացնող է նաև բանանա–խնձորային սմուզին։ Դրա համար բլենդերում հարվում է բանան, խնձոր, նեխուր և մեկ բաժակ ջուր։



Բանանից կարելի է նաև իսկական տնական պաղպաղակ պատրաստել, որը շատ դուր կգա երեխաներին և ձեր ընկերներին։ Դրա համար անհրաժեշտ է մաքրել բանանները, կտրատել և թողնել սառցարանում մի քանի ժամ, ինչից հետո հարել բլենդերում` ավելացնելով մի քիչ կաթ, շոկոլադի քերուկ և ընկույզներ։ Եթե սպասել չեք կարող, ապա այդ բանանային աղանդերը կարելի է միանգամից ուտել, բայց եթե որոշել եք սառեցնել, ապա օրիգինալ պաղպաղակ կստանաք։

Բանանից կարելի է նաև պասուց քաղցրաբլիթ պատրաստել։ Մեկ բանանի հետ պետք է վերցնել մի բաժակ ալյուր, կես բաժակ շաքար, թեյի գդալ սոդա, վանիլին, 3-4 գդալ բուսայուղ, մի պտղունց աղ։

Քաղցրաբլիթ պատրաստելու համար պետք է մաքրել բանանը, մանրացնել մինչև շիլայանման զանգված, ավելացնել շաքար և բուսայուղ և կրկին հարել։ Ալյուրը, սոդան և վանիլինը խառնել և ավելացնել բանանային զանգվածին։ Խմոր հունցել, ոչ մեծ գնդիկներ ձևավորել, դնել տապակի վրա և մի թեթև սեղմել։ Դրանք թխվում են մոտ 15 րոպե 180 աստիճան ջերմաստիճանի ներքո։ -0-