ԵՐԵՎԱՆ, 7 դեկտեմբերի. /Նովոստի–Արմենիա/. Մի շարք եվրոպական կազմակերպությունների, այդ թվում` Նորվեգիայի հելսինկյան կոմիտեի և Ժողովրդական ընտրությունների եվրոպական պլատֆորմի փորձագետներ կարծում են, որ Հայաստանի սահմանադրական բարեփոխումների հանրաքվեն չի արտացոլում հայ քաղաքացիների ազատ կամքը և անօրինական է։
Միաժամանակ, ավելի վաղ նույն օրն ԱՊՀ միջխորհրդարանական վեհաժողովի և ԱՊՀ դիտորդական առաքելությունը հանդես են եկել հայտարարություններով, ըստ որոնց, հանրաքվեն ապահովել է Հայաստանի ժողովրդի ազատ կամարտահայտումը։
Հանրաքվեն` օրենքի տառին համապատասխա՞ն
Ինչպես երկուշաբթի մամուլի ասուլիսում ասաց Նորվեգիայի հելսինկյան կոմիտեի ներկայացուցիչ Լենե Վետելանդը, դիտորդների և լրագրողների վրա լուրջ ֆիզիկական և բարոյական ճնշում է գործադրվել, ընդ որում` որոշ դեպքերում ընտրատեղամասերի ղեկավարները հրաժարվել են միջամտել իրավիճակին։
Հայաստանի ԿԸՀ–ն հրապարակել է հանրաքվեի ճշտված նախնական արդյունքները>>
«Հաշվի առնելով բոլոր խախտումները` Հայաստանի սահմանադրական բարեփոխումների հանրաքվեն չի արտացոլում քաղաքացիների ազատ կամարտահայտումը և անօրինական է։ Մենք հիասթափված ենք նրանից, թե ինչպես է անցկացվել նախընտրական արշավը և հանրաքվեն»,– ասել է Վետելանդը։
Ռուսաստանից EPDE փորձագետ Ռոման Ուդոտի խոսքով, իրավիճակը հանրաքվեում իրավիճակը նմանվում էր 2013 թվականի նախագահական ընտրություններին, երբ որոշ ընտրատեղամասերում շատ ցածր մասնակցություն էր արձանագրվել, իսկ մյուսներում` շատ բարձր։
«Այնպիսի տպավորություն է, որ երկու տարբեր Հայաստաններ են քվեարկում։ Ինքս եմ եղել խախտումների, մասնավորապես, քվեաթերթերի լցոնման ականատես, երբ առավոտից ընտրատեղամասում ոչ մի ընտրող չի եղել, իսկ քվեաթերթերի թիվը քվեատուփերում բավականին մեծ է»,– ասաց նա։ Ըստ նրա, դա խոսում է հասարակության ներսում առկա պառակտման մասին, ինչի դեմ պետք է պայքարել։
EPDE–ի ուկրաինացի փորձագետ Սերգեյ Տկաչենկոն նշել է դիտորդական առաքելություններում միջազգային սկզբունքների և չափանիշների խախտման դեպքեր։
«Մասնավորապես, կարող եմ որպես օրինակ բերել ԱՊՀ երկրների առաքելությունը, երբ տվյալ պատվիրակության ներկայացուցիչները քվեարկության օրվա առավոտյան հայտնել էին, թե քվեարկությունն ընտրատեղամասերում անցկացվում է օրենքի շրջանակում»,– ասել է Տկաչենկոն։ Ըստ նրա, ընտրության ընթացքոի գնահատման միջազգային դիտորդության սկզբունքների համաձայն, չի կարելի քվեարկության օրվա առանձին ցուցանիշը դիտարկել մյուսներից անջատ։
Տեղական փորձագետի գնահատականը
Հելսինկյան քաղաքացիական վեհաժողովի Վանաձորի գրասենյակի նախագահ Արթուր Սաքունցը նույնպես մատնանշել է լցոնումների, դիտորդների և լրագրողների նկատմամբ աննախադեպ ճնշման, բացակա ընտրողների փոխարեն քվեարկության փաստեր։
«Նախևառաջ, կեղծ եմ համարում ԿԸՀ–ի հրապարակած տվյալները։ Դրանք որևէ կապ չունեն իրականության հետ»,– ասաց նա։
ԱՊՀ դիտորդների հետևությունները
ԱՊՀ միջխորհրդարանական վեհաժողովի խմբի ղեկավար Ակրամշո Ֆելալիևի գնահատականով, հանրաքվեն հաստատել է Հայաստանի Հանրապետության կողմից առանցքային պարտավորությունների կատարումը` թույլ տալով իր քաղաքացիներին ազատ արտահայտել իր վերաբերմունքը Սահմանադրության նկատմամբ։ Ըստ նրա, քվեարկությունը կազմակերպվել է պատշաճ մակարդակով, «ամեն ինչ անցել է օրենքի տառին համապատասխան, հանգիստ»։
ԱՊՀ դիտորդական առաքելության անդամ, Ռուսաստանի պետական դումայի պատգամավոր Նիկոլայ Արեֆևն իր հերթին ավելացրել է, որ հանրաքվեն օրինական է անցկացվել։ «Մենք ոչ մի նկատողություններ ոչ ընտրողների, ոչ էլ ընտրահանձնաժողովների և վստահված անձանց կողմից չենք նկատել»,– ընդգծեց նա։
Փոփոխությունների էությունը
Սահմանադրական փոփոխությունները նախատեսում են Հայաստանի անցումը գործող կիսանախագահական իշխանավարումից խորհրդարանականի։
Նախագծի համաձայն, Հայաստանի նախագահը, ում լիազորություններն էապես կնվազեն, ընտրվում է յոթ տարի ժամկետով ներկայիս հինգի փոխարեն ոչ թե համազգային ընտրությամբ, այլ խորհրդարանի կողմից։ Նույն մարդը կարող է նախագահ ընտրվել ընդամենը մեկ անգամ։
Փաստաթղթով գործադիր իշխանության գերագույն մարմին է հռչակվում կառավարությունը, որը մշակում և իրականացնում է ներքին և արտաքին քաղաքականությունն իր ծրագրի հիման վրա։ Կառավարությունը նաև ղեկավարում է պետական կառավարման համակարգը։ -0-
