ԵՐԵՎԱՆ, 27 նոյեմբերի. /Նովոստի Արմենիա/. Հայաստանի Ազգային ժողովում ընթանում են խորհրդարանական լսումներ Եվրասիական տնտեսական միության պայմանագրի գործողությունը դադարեցնելու գործընթաց սկսելու վերաբերյալ։
Այս փաստաթղթի ընդունումը բավարար կլինի ԵՏՄ–ից դուրս գալու վերաբերյալ գործընթացը սկսելու համար։ Ըստ նախագծի հեղինակի, ԵՏՄ–ն սահմանափակում է Հայաստանի հնարավորությունները, այդ թվում` ուրիշ երկրների հետ առևտրային հարաբերություններ հաստատելու հարցում։
Ի՞նչ Հայաստանը չստացավ ԵՏՄ–ից
Ինչպես նախագիծը ներկայացնելիս նշեց «Ելք» խմբակցության անդամ, «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության նախագահ Էդմոն Մարուքյանը, ԵՏՄ–ին անդամակցելուց հետո Հայաստանի մի շարք սոցիալտնտեսական ոլորտներում գրանցվեց էական հետընթաց, բացի դրանից չամրապնդվեց երկրի անվտանգությունը։
«ԵՏՄ–ում երեք տարվա անդամակցության ընթացքում Հայաստանի ՀՆԱ–ն դոլարային էկվիվալենտով կրճատվել է 8 տոկոսով, զբաղվածության մակարդակը նվազել է 13%–ով, միջազգային պահուստները` 40%–ով, պետական պարտքն աճել է 10%–ով։ Միաժամանակ 2014 թվականին զուտ ներդրումների ներհոսքը կազմել է 167,4 մլրդ դրամ (345,8 մլն դոլար), իսկ 2016 թվականին այդ ցուցանիշը նվազել է` հասնելով 81 մլրդ դրամի (167,3 մլն դոլար)», – ասաց Մարուքյանը։
Նա նշեց, որ ԵՏՄ անդամակցության հետևանքով առաջին անհրաժեշտության և լայն սպառման գրեթե 900 ապրանքատեսակներ անխուսափելի կթանկանան, իսկ 2018 թվականի հունվարի 1–ից կթանկանա 759 ապրանքատեսակ։
Նրա խոսքով, հայտարարությունում մտահոգություն է արտահայտվում, որ ԵՏՄ անդամակցությունը սահմանափակում է Հայսատանի տնտեսական հարաբերությունների զարգացումը երրորդ երկրների հետ, այդ թվում` անմիջական հարևաններ` Վրաստանի և Իրանի հետ։
«ԵՏՄ անդամ պետությունները չեն աջակցում Արցախյան հիմնախնդրի խաղաղ կարգավորմանը, ընդ որում ամենաբարձր մակարդակներում բազմիցս աջակցության խոսքեր են հնչել ադրբեջանական կողմի ագրեսիվ քաղաքականության օգտին, իսկ Հայաստանի ռազմավարական գործընկեր Ռուսաստանը շարունակում է զինել Ադրբեջանը`մատակարարելով սպառազինության և զինամթերքի 85 տոկոսը, այդ թվում` գերժամանակակից և հակամարդկային զինատեսակներ», – ասաց Մարուքյանը։
Նրա խոսքով, Հայաստանի մասնակցությունը ԵՏՄ–ում հանգեցրել է բարդ սոցիալտնտեսական իրավիճակի, այն չի ապահովում անվտանգությունը և սահմանափակում է երկկողմ առևտրատնտեսական հարաբերությունների հաստատումն այլ երկրների հետ։
«Իրականում համաձայնագիրը չի գործում, այն Ռուսաստանի հերթական նախաձեռնությունն է, որը մնացել է թղթի վրա, իսկ ապրանքների և մարդկանց ազատ տեղաշարժի բացակայության վառ ապացույցն է ՀՀ քաղաքացիների վարորդական իրավանքների հետ կապված իրավիճակը և ՌԴ–ից ՀՀ քաղաքացիների զանգվածային դեպորտացիան», – ասաց Մարուքյանը։
Հակափաստարկներ
Ինչպես նշեց ՀՀԿ փոխնախագահ, ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արմեն Աշոտյանը, նախագծի հեղինակները ԵՏՄ–ից դուրս գալու վերաբերյալ քաղաքական հիմնավորման համատեքստում ներկայացնում են այն, որ ԵՏՄ անդամ պետությունները ղարաբաղյան հարցում ոչ միշտ են քվեարկում հայկական կողմի օգտին։
«Մենք գիտենք Բելառուսի և Ղազախստանի դիրքորոշումն այս հարցում, սակայն ԵՏՄ–ն ստեղծվել է Ռուսաստանի նախաձեռնությամբ և այդ երկրի տնտեսության հիման վրա։ Հետևաբար, ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացի մասնակիցներից մեկը և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ Ռուսաստանը ղարաբաղյան հարցում շատ կարևոր, կառուցվածքային և առանցքային դեր է խաղացել և շարունակում է խաղալ», – ասաց Աշոտյանը` նշելով, որ սխալ է կապել ԵՏՄ–ից դուրս գալը ղարաբաղյան հարցի հետ։
Ըստ նրա, յուրաքանչուր միավորում ունի քաղաքական հարթակ, եթե անգամ հիմնված է տնտեսական հիմունքների վրա, ինչպես նաև ԵՄ–ն, որը տնտեսական միությունից վերածվել է քաղաքականի։
Նա նշեց, որ յուրաքանչուր անդամակցություն հանգեցնում է որոշակի պարտավորությունների, մասնավորապես, ինքնիշխանության սահմանափակումների։
«ԵՄ–ում երկրներն ավելի շատ լիազորություններ են թողել Բրյուսելին, ինչը բերում է քաղաքական ճգնաժամի և դժգոհությունների, այդ թվում` ստանդարտավոր և բյուջետային քաղաքականության տեսանկյունից», – ասաց Աշոտյանը։
Նա անդրադարձավ նաև ՀՆԱ–ի ցուցանիշների կրճատումներին (դոլարային ցուցանիշով)` նշելով, որ ԵՄ հետ Ասոցացման համաձայնագիր կնքած երկրները դոլարային ցուցանիշով տնտեսության ավելի մեծ անկում են ապրել։ Խոսքը Ուկրաինայի, Վրաստանի, Մոլդովայի մասին է, և դա ՀՆԱ–ի խնդիր չէ, այլ` դոլարի փոխարժեքի փոփոխության։
Նրա խոսքով, յուրաքանչուր միություն ինստիտուցիոնալ կայացման կարիք ունի, և անգամ ԵՄ–ն մինչև հիմա շտկում է իր կառույցները, որոնք 60 տարվա ընթացքում դեռևս չեն կայացել։
«Մինչև հիմա շատ խնդիրներ դեռ լուծված չեն, և բնական է, որ 2–3 տարվա պատմություն ունեցող ԵՏՄ–ն, որը երկար ճանապարհ է անցել, դեռ շատ անելիք ունի», – ասաց ՀՀԿ փոխնախագահը։ –0–
